اکوایران: بر اساس گزارش مرکز آمار پاییز 1402، نسبت بیکاری در مناطق شهری و روستایی نسبت به پاییز 1401 کاهش یافته است که با وجود این کاهش، همچنان این نسبت در مناطق روستایی بیشتر از شهری است. به عبارت دیگر می توان گفت بهره وری بازار کار در مناطق روستایی کمتر از مناطق شهری است.
اخبار اقتصادی، اشتغال ناقص یکی از شاخص های مهم اقتصادی است و از رابطه «افراد کم کار» و «کل جمعیت فعال» به دست می آید. در واقع جمعیت کم کار گروهی از افراد هستند که می خواهند کار بیشتری انجام دهند اما به دلیل محدودیت های بازار کار نمی توانند از همه مهارت ها و پتانسیل خود استفاده کنند.
یکی از تحلیل‌های مربوط به نسبت کم‌اشتغالی این است که کاهش این شاخص نشان‌دهنده افزایش بهره‌وری در بازار کار است. داده های مرکز آمار نشان می دهد که طی پاییز 1402 نسبت به پاییز سال گذشته نسبت اشتغال ناقص در مناطق شهری و روستایی کاهش یافته است. یعنی در این فصل و در مناطق شهری و روستایی تعداد افرادی که بر اساس میل و توانایی خود توانسته اند کار کنند افزایش یافته است. البته با وجود این کاهش، کم‌کاری در روستاها همچنان در سطح بالاتری از بیکاری در مناطق شهری قرار دارد.
65 درصد شهرهای دارای «نیمه بیکاری»
«کم کاری» یکی از شاخص های مهم اقتصاد کلان است و از تقسیم جمعیت کم اشتغال در سن کار (15 سال به بالا) بر جمعیت فعال در سن کار به دست می آید. کم کاری در واقع حالتی بین بیکاری و اشتغال است. شاغلان این بخش توانایی و تمایل بیشتری برای کار در هفته دارند، اما به دلیل بهره وری پایین در بازار کار، نرخ اشتغال آنها کمتر از ساعات استاندارد در هفته (44 ساعت و بیشتر) است. بیکاری وضعیت نامطلوبی است و افزایش آن ممکن است نشان دهنده کاهش بهره وری بازار کار باشد.
بر اساس داده های مرکز آمار در پاییز امسال، ۲۴ میلیون و ۷۷۵ هزار و ۹۱۳ نفر از جمعیت فعال در سن کار بودند که برخی از این افراد کمتر از آنچه می خواستند و می توانستند در طول هفته کار کردند. تعداد این افراد در پاییز امسال و در سراسر کشور به 2 میلیون و 7 هزار و 998 نفر رسیده است. به عبارت دیگر نسبت اشتغال ناقص در پاییز 1402 به 1/8 درصد از کل اشتغال کشور رسید که این نسبت پاییز گذشته 5/9 درصد بود.
از بین افراد دارای شغل ناقص در سطح کشور، 65 درصد در مناطق شهری و 35 درصد در مناطق روستایی هستند. بنابراین، از نظر عددی و جمعیتی، اشتغال ناقص در مناطق شهری بیشتر از روستاها ظاهر شده است.
این در حالی است که از نظر تناسب، مناطق روستایی از مزیت برخوردار هستند و نسبت بیکاری در روستاها بیشتر از شهرها برآورد می شود. یعنی در روستاها به ازای هر 100 کارگر، تعداد کارگران پاره وقت بیشتر از شهرها است. نرخ اشتغال طی پاییز 1402 نسبت به فصل مشابه سال قبل در مناطق شهری و روستایی چه تغییراتی داشته است؟
کاهش بیکاری در مناطق شهری و روستایی
بر اساس گزارش مرکز آمار، نسبت بیکاری در مناطق شهری در پاییز امسال 6.9 درصد بوده است. این نسبت نسبت به پاییز گذشته 1.4 واحد درصد کاهش داشته است. به عبارت دیگر می توان گفت در مناطق شهری بهره وری نیروی کار بهبود یافته و تعداد افرادی که به دلیل محدودیت های بازار کار قادر به انجام مشاغل مورد نظر نبوده اند کاهش یافته است.
دلیل مقایسه این نسبت در هر فصل با فصل مشابه سال قبل این است که برخی مشاغل مانند کشاورزی رویکرد فصلی دارند. بنابراین در برخی از فصول رونق می گیرند و اشتغال آنها افزایش می یابد. در فصول دیگر رونق خود را از دست می دهند و میزان اشتغال آنها کاهش می یابد. بنابراین بهتر است نسبت کم کاری در هر فصل با همان فصل مقایسه شود.
در پاییز امسال نسبت به کاهش سال گذشته نسبت بیکاری در روستاها نیز با 1.1 واحد درصد کاهش به 12.1 درصد رسید. به این ترتیب تعداد کارگران نیمه بیکار در پاییز امسال در روستاها به 704 هزار و 313 نفر رسید و بهره وری نیروی کار روستایی نسبت به سقوط هزار و 401 نفر افزایش یافت. بنابراین، در طول دوره مورد بررسی، کاهش نسبت بیکاری در مناطق شهری شدیدتر از مناطق روستایی بوده است.
کاهش این نسبت ممکن است به دلیل بیکاری افراد، یافتن کار تمام وقت، یا دلسرد شدن و ترک بازار کار باشد. افزایش مشارکت اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری در مناطق شهری به همراه افزایش نرخ اشتغال، تصویری از بهبود وضعیت بازار کار و رونق آن را به دست می دهد. بنابراین می توان گفت که کاهش بیکاری در مناطق شهری احتمالاً به دلیل یافتن کار تمام وقت اکثریت نیمه شاغلان است.
برخلاف مناطق شهری، در روستاها طی پاییز امسال نرخ مشارکت، نرخ بیکاری و اشتغال کاهش یافته است. بنابراین می توان گفت که احتمالا بخشی از جمعیت ناامید شده و بازار کار را رها کرده اند. بنابراین کاهش اشتغال ناقص در روستاها احتمالاً به دلیل دلسردی مردم و خروج از بازار کار بوده است.
نوسانات نسبت بیکاری در مناطق شهری از سال 1400 تاکنون بین 8 تا 9.5 درصد بوده است که کمترین مقدار این نسبت در پاییز و تابستان 1402 و بیشترین مقدار در پاییز 1400 به ثبت رسیده است.
در این بازه زمانی، نوسانات بیکاری در روستاها بیشتر از مناطق شهری بوده است. بخشی از این نوسان ممکن است به دلیل تأثیر بیشتر تغییر فصل بر اشتغال در مناطق روستایی باشد. در مناطق روستایی این نسبت بین 11 تا 15.5 درصد در نوسان بوده است. این مناطق کمترین میزان نیمه بیکاری را در تابستان امسال و بیشترین میزان بیکاری را در زمستان 1400 تجربه کرده اند.
منبع اکو ایران
