ناگفته های زنی که در آستانه انقلاب در تن فروشی می‌کرد! / فروغ کیست؟!

نشست نقد و بررسی کتاب «فصل توت‌های سفید» نوشته سیده عذرا موسوی با حضور نویسنده، و همچنین محمد قائم‌خانی، دبیر نشست و مصطفی حریری کارشناس و منتقد ادبی در فروشگاه کتاب به‌نشر تهران برگزار شد. کتاب «فصل توت‌های سفید» که از سوی انتشارات مؤسسه شهرستان ادب منتشر شده، امسال توانست در سومین دوره جایزه شهید سیدعلی اندرزگو در بخش رمان بزرگسال برگزیده و در میان کارشناسان و منتقدان ادبی و همچنین مخاطبان اثر در بازار کتاب با استقبال مواجه شود.

در نشست نقد و بررسی کتاب «فصل توت سفید»، سیده عذرا موسوی نویسنده کتاب گفت: برگزیده این کتاب در جایزه شهید اندرزگو تا حدودی به دیده شدن آثار در بین دوستداران کتاب کمک کرده است. وی با اشاره به ایده نگارش اثر در سال 93 گفت: برای نگارش آن تحقیق زیادی کردم و در حین تحقیق به کتاب سینمای مستند ایران نوشته محمد تهامی نژاد اشاره کردم که با تعریفی از سینمای مستند آغاز می شود. و گستره هنری آن و سپس سیر تحول این سینما را قبل و بعد از انقلاب بررسی می کند. امیر نادری در این مستند به جستجوی مفقودین انقلاب و جوانانی پرداخت که در اواسط انقلاب از 26 شهریور 57 تا پیروزی انقلاب خانه و کاشانه خود را ترک کردند و دیگر برنگشتند. در همین حادثه در 26 شهریور قیام گوهرشاد تعداد شهدا معلوم نیست. دولت مجروحان و شهدا را در گورهای دسته جمعی دفن می کند. بنابراین تناقضات زیادی در تعداد کشته شدگان توسط دولت و مردم وجود دارد. موسوی با اشاره به هدف از نگارش کتاب «فصل توت سفید» ادامه داد: در تاریخ ایران در 10 بهمن سال 57 مردم در مقابل شهر نو آنها پرداخت کردند. عده ای وارد شهر شدند و خانه ها و مغازه ها را به آتش کشیدند اما عده ای نیز با این اقدام مخالفت کردند. در این جریان تعدادی از اهالی مجروح شدند و دو یا سه نفر جان باختند. آتش نشانان اعلام کردند که طبق اظهارات قبلی از اطفای حریق های ناخواسته مردم از جمله شهر خودداری کرده اند. برخی از جامعه شناسان این تظاهرات را انقلاب مردم علیه مردم می نامند. در کتاب «فصل توت‌های سفید» می‌خواستم به این سؤال پاسخ دهم که اگر این اتفاقات رخ نمی‌داد، مردم انقلابی چگونه با ساکنان محله شهرنو مواجه می‌شدند و نشان می‌دادم که چگونه یک فرد دچار تحول شخصی می‌شود. همچنین به یک تحول اجتماعی دست می یابد. . این نویسنده ادامه داد: نگارش اثر از سال 1393 همزمان با شروع تحصیل وی در دانشگاه آغاز شد که باعث وقفه در نگارش اثر شد. این وقفه باعث شد کتاب از نظر محتوایی و ساختاری عمق پیدا کند و نگاه جدیدی به کار به من داد. پس از اتمام نگارش، مراحل چاپ اثر بیش از دو سال به طول انجامید و سرانجام کتاب در فوریه 1401 منتشر شد.

در ادامه برنامه مصطفی حریری کارشناس و منتقد ادبی به پدیده بازار رمان های انقلابی اشاره کرد و گفت: گاهی برخی از نویسندگان تنها به نوشتن و انتشار آثار خود اهمیت می دهند و در این میان مخاطب را نادیده می گیرند و در این عرصه فرو می روند. ادبیات از دیدگاه کارکردگرایی در این صورت فرم و تخیل در داستان مهم نیست و مخاطب داستان نمی تواند با شخصیت ارتباط برقرار کند و فکر کند که با هم مرتبط هستند. در حالی که فرهنگ، ادبیات و هنر اولین گام در رابطه بین فرد و انسان است. در مقابل این جریان، نویسندگان جامعی هستند که در آثار خود به اومانیسم توجه دارند; زیرا ادبیات ابزار ارتباط انسانی است. وی ادامه داد: در مسیر نهضت ایران در صد سال گذشته، انقلاب اسلامی و انقلاب مشروطه در اوج است. ما باید با استفاده از هنر و ادبیات انقلاب و جریانات آن را به نسل جوان امروز به درستی عرضه کنیم. در حال حاضر زبان فارسی به معنای عام آن در خطر فرسودگی است. حریری ادامه داد: نقطه اوج کتاب «فصل توت سفید» خلق صحنه است. اگر ادبیات را زبان ارتباط بین انسان ها بدانیم، زمانی یک اثر به اوج خود می رسد که توانایی توصیف صحنه را داشته باشد. صحنه داستان را زنده می کند و زمینه را برای حرکت شخصیت ها ایجاد می کند و گذر زمان را نشان می دهد. این کتاب در بین آثار منتشر شده در سال های اخیر از نظر صحنه پردازی بسیار پر رنگ است. طراحی دقیق، توصیف خوب صحنه ها از نقاط قوت کار است. اعمال به صورت متوالی اتفاق می افتند و مخالف یکدیگر نیستند. ما یک حرکتی در صحنه داریم که هم سینمایی است و هم ادبی. نویسنده از حرکات و مختصات شخصیت ها برای جابجایی از بخشی به بخش دیگر استفاده می کند. انسان در این داستان جایگاهی دارد و مخاطب می تواند با شخصیت قهرمان داستان همذات پنداری کند و به او بپیوندد. این کارشناس ادبی خاطرنشان می کند که دگرگونی شخصیت باید در بازنمایی شخصیت داستانی محسوس باشد. اگر این تحول ملموس نباشد، ارکان داستان به لرزه می افتد، حتی اگر عناصر داستانی قوی داشته باشد، یادآور شد: ابتدا باید ضعف و ضرورت را به شخصیت بدهیم و کل داستان سیر خودسازی شخصیت باشد. از این منظر کتاب «فصل توت سفید» سکوی پرشی برای آثار مهمتر است. در این کتاب می توان نوعی عاطفه برادرانه و مادرانه را در برخورد با شخصیت قهرمان داستان «فروغ» مشاهده کرد که در مواردی شخصیت را منفعل می کند.

لازم به یادآوری است که کتاب «فصل توت سفید» نوشته سیده عذرا موسوی رمانی است با محوریت زندگی زنی گرفتار در مشکلات و آسیب های اجتماعی که پس از آشنایی با یکی از مبارزان، سعی در تغییر مسیر زندگی خود دارد. انقلاب اسلامی. کتاب «فصل توت سفید» داستان زندگی فروغ را روایت می کند، اما گاه به رویدادهای تاریخی نیز می پردازد. در چارچوب زمانی داستان، شخصیت اصلی در دوراهی قرار دارد. او نمی داند باید در جهتی حرکت کند که جامعه او را به سمت آن سوق می دهد یا در جهتی که مخالف آن است. از این منظر، داستان زندگی فروغ می تواند داستان زندگی هر یک از افرادی باشد که داستان او را دنبال کرده و با او همراهی کرده اند.