به گزارش اخبار اقتصادی، بر اساس آخرین آمار منتشر شده، نرخ بی سوادی در سال 1400 حدود 12 درصد برآورد شده است. یعنی از هر 100 ایرانی 12 نفر بی سواد هستند. بررسی‌های اکو ایران نشان می‌دهد که بین سطح درآمد استان‌ها و میزان بی‌سوادی آن‌ها همبستگی منفی وجود دارد. بنابراین به طور کلی هر چه به استان هایی که درآمدشان بیشتر است می رویم، کمتر شاهد بی سوادی هستیم.

در بین 10 استان با بالاترین سطح درآمد، 7 استان مشترک با استان هایی با کمترین میزان بی سوادی وجود دارد. در نتیجه می توان گفت استان هایی که از نظر درآمدی وضعیت مطلوبی دارند از نظر سطح تحصیلات و سواد نیز وضعیت خوبی را تجربه می کنند.

محاسبات نشان می دهد که پردرآمدترین استان کشور در سال 1400 حدود 125 درصد درآمد بیشتری نسبت به کم درآمدترین استان داشته است. از آنجایی که اختلاف درآمد زیادی بین استان های کشور وجود دارد، شاهد این شکاف در وضعیت باسوادی استان ها نیز هستیم. بنابراین نرخ بی سوادی در استان کردستان حدود 3 برابر بی سوادی استان تهران است.

آخرین آمار منتشر شده از نرخ بی سوادی مربوط به سال 1400 است، بنابراین گزارش بعدی رابطه بین نرخ بی سوادی استان ها و سطح درآمد مناطق شهری استان ها را بر اساس داده های این سال محاسبه کرده است.

همبستگی بین درآمد و تحصیلات; افزایش درآمد کافی نیست

اولین معیاری که برای سنجش سطح رفاه مورد استفاده قرار می گیرد، سطح درآمد افراد است. با درک اینکه هر فرد دارای چه سطحی از درآمد است، می توان تا حدودی درک کرد که سطح رفاه او چقدر است. آیا در نظر گرفتن و بررسی درآمد به تنهایی می تواند مقیاس مناسبی برای سنجش سطح رفاه افراد باشد؟

اگر کمی عمیق تر به موضوع بپردازیم، پاسخ ما به این سوال مثبت خواهد بود. شکی نیست که یکی از معیارهای رفاه در جامعه میزان درآمد است، اما عوامل دیگری مانند آموزش، سلامت، عدالت و … نیز در این امر دخیل هستند. که بر رفاه جامعه تأثیر می گذارد. دقیقاً در این نقطه بحث توسعه همه جانبه مطرح می شود. افزایش درآمد به تنهایی کافی نیست.

اما سوال دیگری که مطرح می شود این است که آیا سطح درآمد جوامع ارتباطی با سطح تحصیلات و سلامت آنها ندارد؟ یعنی چیزی مثل سواد به سطح درآمد مربوط می شود یا خیر؟

سطح تحصیلات و نرخ سواد در کشورهایی که سطح درآمد بالایی دارند بالاتر است. شواهدی از رابطه بین سطح درآمد و نرخ سواد. کسانی که درآمد بالایی دارند می توانند هزینه تحصیل را بپردازند. از سوی دیگر، بالا بردن سطح سواد باعث افزایش بهره وری و افزایش درآمد می شود. به عبارت دیگر بین تحصیلات و درآمد رابطه دوسویه وجود دارد.

البته در برخی کشورها درآمد و تحصیلات در سطح پایینی قرار دارد. به گفته اقتصاددانان، این جوامع در دام بازده و بهره وری پایین گرفتار شده اند. بنابراین در توسعه اقتصادی توصیه می‌شود دولت‌ها با سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش کشور را از این دام خارج کنند و موتور رشد کارآمدی را روشن کنند.

تحصیل و درآمد در ایران

رابطه بین تحصیلات و سطح درآمد هم در ایران و هم در سایر نقاط جهان برقرار است. در ایران به طور کلی با افزایش سطح سواد، درآمد افزایش یافته است. تحصیل در مقاطع پیش عالی (دانشگاهی) در قانون اساسی ایران رایگان تعریف شده است.

اما شرایط همه جای ایران هم از نظر درآمد و هم از نظر باسوادی یکسان نیست. از آنجایی که بین سطح درآمد استان ها تفاوت زیادی وجود دارد، در سطح سواد استان ها نیز تفاوت زیادی مشاهده می شود. به همین دلیل ابتدا به سطح درآمد و سواد استان های کشور و سپس ارتباط بین این دو متغیر پرداخته شده است.

شکاف درآمدی 90 میلیونی بین استان ها

محاسبات نشان می دهد که در سال 1400 بین استانی که بیشترین درآمد را داشت و استانی که کمترین درآمد را داشت، 88 میلیون تومبا اختلاف وجود داشت. یک خانواده شهری در استان تهران، ثروتمندترین استان کشور، میانگین درآمد سالانه نزدیک به 160 میلیون تومان دارد در حالی که همین رقم در استان کرمان حدود 70 میلیون تومان بوده است. به عبارت دیگر متوسط ​​درآمد پردرآمدترین استان کشور در سال 1400 تقریباً 125 درصد بیشتر از فقیرترین استان کشور بوده است.

بی سوادی تنها در 4 استان تک رقمی است

درست مانند شکاف درآمدی که بین استان ها وجود دارد، از نظر وضعیت بی سوادی، تفاوت فاحشی بین استان های ایران وجود دارد. در بین سایر استان ها، استان تهران در سال 1400 بهترین وضعیت باسوادی را تجربه کرد و نرخ بی سوادی در این استان 6.6 درصد بود. یعنی از هر 100 نفر ساکن استان تهران، 6 تا 7 نفر بی سواد هستند.

این در حالی است که نرخ بی سوادی در استان کردستان از 18 درصد گذشت. به عبارت دیگر، نرخ بی سوادی استان کردستان تقریباً سه برابر استان تهران است. بررسی ها نشان می دهد که از 31 استان ایران تنها 4 استان دارای نرخ بی سوادی تک رقمی هستند. همچنین در 10 ولایت، نرخ بی سوادی از 15 درصد فراتر رفته است.

همانطور که برای اندازه گیری نابرابری در توزیع درآمد شاخصی مانند ضریب جینی وجود دارد، برای توزیع تحصیلات نیز شاخصی وجود دارد. به عبارت دیگر، نابرابری در توزیع آموزش نیز یکی از شاخص های مهم توسعه است.

آیا سواد نان می آورد؟

همانطور که می بینید سطح سواد و درآمد استان های کشور اصلا یکسان نیست و تفاوت ها قابل توجه است. اما در مجموع می توان گفت استان های با درآمد بالا از تحصیلات و سواد بهتری برخوردار هستند. بررسی ها نشان می دهد که 7 استان مشترک در بین 10 استان برتر از نظر درآمد و 10 استان برتر از نظر باسوادی وجود دارد. به عبارت دیگر استان هایی که از نظر درآمدی مطلوب هستند، عموماً از نظر سواد وضعیت خوبی دارند.

از سوی دیگر در میان 10 استانی که در انتهای جدول درآمدی قرار دارند، 6 استان مشترک با 10 استانی که بی سوادی در آنها بالاست، وجود دارد. همانند مورد قبل، در اینجا نیز می توان گفت که به طور کلی بی سوادی در استان هایی که از نظر درآمد وضعیت مناسبی ندارند، بالاست.

البته در این میان استان هایی هم هستند که سطح درآمدشان با سطح تحصیلات و سوادشان اصلا همخوانی ندارد. استان سمنان سومین استان کشور از نظر میزان باسوادی است و همین استان در انتهای جدول درآمدی قرار دارد.

همچنین، بررسی ها نشان می دهد که روند تغییرات درآمد و تغییر نرخ بی سوادی در تمامی استان های کشور مرتبط و همبسته است. به گونه ای که هر چه به استان هایی می رویم که نرخ بی سوادی پایین است، می بینیم که درآمد به طور کلی افزایش یافته است.

جدول مقایسه ای 2