دلایل منفی شدن تراز تجاری کشور در سال 1402.

اکو ایران: چرا تراز تجاری ایران در سال 1402 منفی بود؟ آمارهای گمرک نشان می دهد که اگرچه تجارت غیرنفتی ایران کند شده است، اما برای سومین سال متوالی افزایش یافته و نسبت به سال 1401 رشد 1.1 درصدی را تجربه کرده است. این رشد بیشتر ناشی از واردات است تا صادرات غیرنفتی. اما با وجود این رشد، تراز تجاری کشور نتوانست به حاشیه امن برسد و همچنان شاهد کاهش تراز تجاری بوده ایم.

اخبار اقتصادی، اطلاعات اعلام شده از سوی گمرک نشان می دهد که در بازه زمانی مورد بررسی، حدود 136 میلیون تن کالای غیرنفتی به ارزش تقریبی 50 میلیارد دلار و 39 میلیون تن کالا به ارزش حدود 66 میلیارد دلار صادر شده است. وارد کشور شدند. این امر باعث شد تراز تجاری ایران با کسری 17 میلیارد دلاری مواجه شود که سه برابر بیشتر از سال قبل است.

تحقیقات نشان می دهد صادرات غیرنفتی ایران در سال 1402 نسبت به سال قبل 9 درصد کاهش داشته است که دلیل اصلی آن را می توان کاهش ارزش صادرات گاز طبیعی مایع و پلی اتیلن دانست. از سوی دیگر، در بازه زمانی مورد بررسی، واردات کشور 10 درصد افزایش یافته است که عمدتا ناشی از افزایش واردات طلا و گوشی های هوشمند است. نکته قابل ذکر در این زمینه کاهش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات است که چالش های جدی برای تامین ارز ایجاد کرده و ممکن است فشار بر ذخایر ارزی و نوسانات نرخ ارز را به دنبال داشته باشد.

داده های اعلام شده نشان می دهد متوسط ​​قیمت صادرات غیرنفتی در سال 1402 با 17 درصد کاهش نسبت به سال 1402 به 363 دلار در هر تن رسیده است. این در حالی است که میانگین قیمت اقلام وارداتی 5 درصد افزایش یافته است. بر اساس گزارش معاون اقتصادی، صنعت، معدن و کشاورزی تهران، در بین گروه‌های کالایی، متوسط ​​قیمت صادراتی مروارید طبیعی یا پرورشی، سنگ‌های قیمتی یا نیمه قیمتی و فرآورده‌های دارویی بالاتر از سایر گروه‌ها بوده است. .

وضعیت تجاری کشور در سال 1402 م.

از سوی دیگر، داده های اعلام شده نشان می دهد که محصولات معدنی با سهمی معادل 36 درصد از ارزش کل صادرات غیرنفتی بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند که نشان از عدم تنوع در سبد صادراتی کشور دارد. پس از آنها فلزات معمولی و مصنوعات آنها با 20 درصد و محصولات صنایع شیمیایی با 14 درصد از ارزش کل صادرات غیرنفتی قرار دارند. این تمرکز بالا در تعداد محدودی از بخش‌های صادراتی، ساختار ضعیفی را در تنوع صادرات نشان می‌دهد.

بر اساس این گزارش در حوزه واردات، 6 بخش اول وارداتی در سال 1402، 71 درصد از ارزش کل واردات را تشکیل می‌دهند. ماشین آلات و تجهیزات مکانیکی، لوازم الکتریکی و اجزاء و قطعات آنها بیشترین (27 درصد) ارزش کل واردات را به خود اختصاص داده است. پس از این بخش، محصولات گیاهی و فرآورده های صنایع شیمیایی رتبه های دوم و سوم را به خود اختصاص داده اند.

این گزارش خاطرنشان می کند که تنوع کم مقاصد صادراتی ایران چالش های تخصصی و پیچیده ای را به همراه دارد. این وضعیت خطرات ژئوپلیتیکی و اقتصادی را افزایش می دهد و ایران را در معرض تغییرات ناگهانی در سیاست های تجاری و تحریم های اقتصادی قرار می دهد. اتکا به بازارهای خاص، قدرت مانور اقتصادی ایران را کاهش می دهد و به بی ثباتی اقتصادی دامن می زند.

در این شرایط، فعالان اقتصادی بر این باورند که برای بهبود وضعیت کسب و کار ایران، افزایش تنوع در سبد صادراتی و تدوین راهکارهای جدید صادراتی ضروری است. بهبود زیرساخت های حمل و نقل و فناوری های تولید، تقویت همکاری های تجاری با هدف افزایش صادرات و تنوع بخشی به شرکای تجاری از جمله راهبردهای کلیدی برای بهبود تراز تجاری و کاهش وابستگی به واردات است. این اقدامات می تواند به مقاومت ایران در برابر نوسانات جهانی، تقویت صادرات غیرنفتی و بهبود تراز تجاری کشور کمک کند.

تجارت ایران در سال 1402 م

آمار تجارت گمرک نشان می دهد که اگرچه نرخ رشد ارزش کل تجارت غیرنفتی کشور در سال گذشته کاهش یافته است، اما این رقم برای سومین سال متوالی افزایش یافته و نسبت به سال 1401 رشد 1.1 درصدی را تجربه کرده است. از این نظر، باید خاطرنشان کرد: این رشد ناشی از افزایش واردات است و نه صادرات، به طوری که سهم واردات 5.2 واحد درصد در مقابل سهم منفی 4 واحد درصدی صادرات است. در مجموع در سال 1402 حدود 136 میلیون تن کالای غیرنفتی به ارزش حدود 50 میلیارد دلار صادر شده و 39 میلیون تن کالا به ارزش حدود 66 میلیارد دلار به کشور وارد شده است. بر اساس این اطلاعات تراز تجاری کشور در سال 1402 رقم منفی 17 میلیارد دلاری را نشان می دهد که نشان دهنده کاهش سه برابری نسبت به سال 1401 به ضرر ایران است.

از سوی دیگر با توجه به اینکه پوشش نیازهای ارزی کشور در حوزه کالا از 90 درصد در سال 1401 به 75 درصد در سال 1402 کاهش یافته است، می توان گفت ایران با کاهش ارز پوشش درآمدی مواجه بوده است. ناشی از صادرات این کاهش پوشش درآمدهای ارزی به این معناست که میزان ارز حاصل از صادرات نمی تواند به اندازه کافی نیاز وارداتی کشور را تامین کند.

فعالان اقتصادی بر این باورند که این وضعیت ممکن است برای تامین ارز با چالش‌های جدی مواجه شود و در نهایت توان کشور در تامین واردات لازم، ذخایر ارزی کشور را تحت فشار قرار دهد.

ارزش کالاهای صادراتی

نکته دیگری که در این گزارش به آن اشاره شده میانگین قیمت صادرات غیرنفتی در سال 1402 است که طبق آمار میانگین قیمت در این سال نسبت به سال 1401 با 17 درصد کاهش به 363 دلار در هر تن رسیده است. این در حالی است که میانگین قیمت اقلام وارداتی برای سومین سال متوالی افزایش یافته و حدود 5 درصد رشد داشته است.

تنوع محدود مقاصد صادراتی ایران چالش های تخصصی و پیچیده ای را به همراه دارد. این وضعیت خطرات ژئوپلیتیکی و اقتصادی را افزایش می دهد و ایران را در معرض تغییرات ناگهانی در سیاست های تجاری و تحریم های اقتصادی قرار می دهد. اتکا به بازارهای خاص، قدرت مانور اقتصادی ایران را کاهش می دهد و به بی ثباتی اقتصادی دامن می زند.

برای بهبود وضعیت تجاری ایران، افزایش تنوع در سبد صادراتی و تدوین استراتژی های جدید صادراتی ضروری است. بهبود زیرساخت های حمل و نقل و فناوری های تولید، تقویت همکاری های تجاری با هدف افزایش صادرات و تنوع بخشی به شرکای تجاری از جمله راهبردهای کلیدی برای بهبود تراز تجاری و کاهش وابستگی به واردات است. این اقدامات می تواند به مقاومت ایران در برابر نوسانات جهانی، تقویت صادرات غیرنفتی و بهبود تراز تجاری کشور کمک کند.

منبع اکو ایران