بررسی‌ها نشان می‌دهد که در دوران رکود، زمانی که درآمد کاهش می‌یابد، خانوارها کمتر از کاهش درآمد، هزینه‌های خود را کاهش می‌دهند.
اخبار اقتصادی، روند رابطه میانگین هزینه و متوسط درآمد خانوارهای شهری و روستایی نشان می دهد که در دوران رکود اقتصادی که درآمد مردم کاهش می یابد، مردم سعی می کنند مصرف و هزینه های خود را کاهش داده و در یک سطح نگه دارند. نسبت به قبل . به عبارت دیگر، مردم مصرف خود را کاهش داده و کمتر از درآمد خود خرج می کنند. در دوران شکوفایی اقتصادی برعکس اتفاق می افتد.
از سال 1387 تا 1401 متوسط هزینه خانوارهای شهری تقریباً 14 برابر و خانوارهای روستایی تقریباً 13.5 برابر افزایش یافته است. متوسط درآمد خانوارهای شهری تقریباً 18 برابر و خانوارهای روستایی تقریباً 19 برابر شده است. در این مدت نسبت متوسط هزینه به متوسط درآمد خانوارهای شهری و روستایی کاهش یافته است. این نسبت برای خانوارهای شهری از 06/1 به 821/0 رسیده است. برای خانوارهای روستایی از 1.13 به 0.799 رسیده است.
رابطه بین هزینه متوسط و درآمد متوسط.
نسبت هزینه به درآمد می تواند شاخص مهمی برای بررسی وضعیت اقتصادی و رفاه خانوارها و درک بهتر توزیع درآمد و هزینه در جامعه باشد. اگر این نسبت کمتر از یک باشد به این معنی است که درآمد خانوارها به طور متوسط بیشتر از هزینه های خود است. این می تواند به معنای پس انداز، سرمایه گذاری یا حتی بدهی کمتر باشد.
اگر نسبت بین هزینه و درآمد بیشتر از یک باشد، نشان می دهد که خانوارها به طور متوسط هزینه بیشتری نسبت به درآمد خود دارند. این می تواند به معنای پس انداز، گرفتن وام یا کوچک کردن باشد.
نسبت هزینه به درآمد در دوران رکود
بین سال های 2008 و 2001، رابطه بین هزینه متوسط و متوسط درآمد خانوار در مناطق شهری و روستایی مورد بررسی قرار گرفت. میانگین هزینه برای خانوارهای شهری در این مدت 13.8 برابر و برای خانوارهای روستایی 13.3 برابر شده است. درآمد خانوارهای شهری نیز 17.8 برابر و خانوارهای روستایی 18.8 برابر شده است. اگرچه در این دوره میانگین درآمد بیش از میانگین هزینه رشد داشته است، اما در یک دوره میانگین میزان هزینه ها همچنان بیشتر از متوسط درآمد بوده است.
از سال 1387 تا 1391 نسبت متوسط هزینه به متوسط درآمد خانوار در مناطق شهری و روستایی بیش از یک بوده است. بر اساس تئوری مصرف، یکی از دلایل اصلی را می توان سختی مصرف در دوران رکود نام برد. از آنجایی که ایران در این دوره درگیر تحریم های بین المللی بود، عدم اطمینان نیز افزایش یافته است. در چنین شرایطی مردم مصرف در دوره فعلی را به مصرف در دوره آینده ترجیح می دهند. به عبارت دیگر، زمانی که عدم اطمینان در اقتصاد افزایش می‌یابد، مردم مصرف خود را در زمان حال افزایش می‌دهند، از ترس اینکه نتوانند در دوره‌های آینده با کیفیت فعلی خرید کنند. افزایش مصرف باعث افزایش هزینه های خانوار شده است. به همین دلیل نسبت متوسط هزینه و متوسط درآمد خانوار در این مدت افزایش یافته است.
تأثیر تغییرات اقتصادی بر مصرف و مخارج خانوار
از سال 2013، نسبت متوسط هزینه به درآمد متوسط کمتر از یک بوده است که توافق برجام نیز بر آن تأثیر گذاشته است. روند نزولی این نسبت تا سال 1395 ادامه داشته و از سال 94 و با امضای توافقنامه برجام، دوره رونق در اقتصاد کشور آغاز شده است. در این دوره با افزایش متوسط درآمد خانوارها، مصرف و هزینه های خود را افزایش داده اند.
با خروج ایالات متحده از توافق برجام، نسبت میانگین هزینه به درآمد متوسط افزایش یافته است. پس از آن این روند تا سال 1401 به طور کلی نزولی بوده است. در سال 2019 به دلیل محدودیت های کرونا، این نسبت برای خانوارهای روستایی بیشتر از شهری کاهش یافته است.
عموماً با بدتر شدن وضعیت اقتصادی و کاهش درآمد، افراد ابتدا پس انداز و سرمایه گذاری خود را کاهش داده و سعی می کنند تا حد امکان مصرف خود را کاهش دهند و تغییرات در سبد مصرفی خود را به حداقل برسانند. در واقع مردم کمتر از درآمد خود مصرف خود را کاهش می دهند. وقتی وضعیت اقتصادی خوب باشد، برعکس این سناریو رخ می دهد.
منبع اکو ایران
