اکوایران: بررسی‌ها نشان می‌دهد، شاخص بهره‌وری کل عوامل تولید در حدفاصل سال 1398 تا سال گذشته روندی صعودی داشته اما همچنان پایین‌تر از سال‌ای میانی دهه 80 و ابتدای دهه 90 است.
اخبار اقتصادی، شاخص بهره‌وری کل عوامل تولید در سال گذشته 108 بوده که نسبت به سال 1401 افزایش داشته است. همچنین آمار و ارقام مربوط این شاخص در چهار سال منتهی به سال گذشته حاکی از روندی صعودی دارد. با این وجود شاخص بهره‌وری در سال گذشته هنوز به ارقام ابتدای دهه 90 و قبل از تحریم‌ها نرسیده است. در سال 90 شاخص کل بهره‌وری عوامل تولید 109 ثبت شده است.
بالاترین میزان بهره‌وری عوامل تولید در سال 86 و قبل از تحریم‌های هسته‌ای و پایین‌ترین آن در سال 98 و بعد از بازگشت تحریم‌ها اتفاق افتاده است.
به نظر می‌رسد تغییرات شاخص بهره‌وری کل عوامل تولید با روند رشد اقتصادی همبستگی دارد. سازمان ملی بهره‌وری آمار و داده‌های بهره کل عوامل تولید را با سال پایه 95 مورد محاسبه قرار می‌دهد.
بهره‌وری در علم اقتصاد
در ادبیات علم اقتصاد، شاخص بهره‌وری عوامل تولید معیاری است که بهره‌وری کلیه عوامل تولید (مانند نیروی کار و سرمایه) را به صورت ترکیبی اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص بیانگر آن بخش از رشد اقتصادی است که نمی‌توان آن را به افزایش در میزان نهاده‌های تولید (مانند نیروی کار یا سرمایه) نسبت داد و عمدتا به عواملی مانند پیشرفت فناوری، بهبود مدیریت، و نوآوری‌ها مرتبط است.
در واقع شاخص بهره وری نشان دهنده پیشرفت‌های فناوری یا نوآوری‌های مدیریتی است که منجر به رشد اقتصادی می‌شود. همچنین سطح کارایی استفاده از منابع و رشد پایدار اقتصادی به رشد این شاخص مربوط است. همچنین در سیاست‌گذاری اقتصادی این شاخص ابزاری مفید برای سیاست‌گذاران است تا تأثیر سیاست‌ها بر نوآوری، فناوری، و بهره‌وری را ارزیابی کنند.
به عنوان مثال اگر یک کشور تولید ناخالص داخلی خود را افزایش دهد اما سرمایه و نیروی کار زیادی وارد چرخه تولید نکند، افزایش تولید را می‌توان به رشد بهره‌وری نسبت داد. به عنوان مثال، پیشرفت در فناوری کشاورزی یا دیجیتال‌سازی فرآیندهای تولید، بهره‌وری را ارتقا می‌دهد.
وضعیت آمار و ارقام بهره‌وری در اقتصاد ایران
شاخص بهره‌وری کل عوامل تولید در سال گذشته 108 برآورد شده که نسبت به سال 95 که سال پایه است 8 درصد و در مقایسه با سال 1401 ، 3 درصد افزایش داشته است.
از طرف دیگر روند شاخص بهره‌وری در بازه 98 تا 1402 صعودی بوده از 92 به 108 رسیده است.
همچنین به نظر می‌رسد میان دو شاخص بهره‌وری و رشد اقتصادی همبستگی وجود دارد. به طوری که در سال‌هایی رشد اقتصادی تا حدی مثبت بوده، بهره وری کل عوامل تولید هم افزایش داشته است. از همین‌رو در اقتصاد ایران که به شدت به شوک‌های خارجی مانند تحریم‌ها حساس است، بهره وری عوامل تولید نیز از این اتفاقات تاثیر می‌پذیرد.
به طور مثال بعد از شروع تحریم‌های بین المللی آمریکا و سازمان ملل ، بهره‌وری عوامل تولید کاهشی شده و از 109 در سال 91 به رقم 96 در سال 92 رسیده است.
اما با وقوع برجام در سال 94 ، شاخص بهره‌وری افزایش یافته و پس از خروج ترامپ از برجام کاهش یافته است.
همچنین بالاترین میزان بهره‌وری در سال 86 اتفاق افتاده و رقم آن معادل 111 بوده است. پایین‌ترین میزان بهره‌وری هم در سال 98 رخ داده و میزان آن برابر 92 بوده است.
