به گزارش اخبار اقتصادی، رئیس کل بانک مرکزی امروز اعلام کرد که ضریب جینی در سال 1401 0.2 واحد درصد کاهش یافت و بر این اساس با توجه به اینکه ضریب جینی در سال 1400 برابر با 0.3938 بود، پس از تجربه به 0.3918 به 1401 رسید. کاهش 0.2 درصدی کاهش این شاخص نابرابری در سال گذشته ممکن است متاثر از اعطای یارانه باشد که پس از حذف ارز ترجیحی به اقشار کم درآمد جامعه پرداخت می شد.

آیا کاهش ضریب جینی به معنای بهبود فقر است؟

یکی از شاخص های اقتصادی مهم برای اندازه گیری نابرابری درآمد، ضریب جینی است. این ضریب عددی بین صفر و یک است و هر چه به یک نزدیکتر باشد نشان دهنده اختلاف طبقات بیشتر و هر چه به صفر نزدیکتر باشد نابرابری کمتر است.

باور رایج این است که با کاهش ضریب جینی، نابرابری درآمد و اختلاف طبقاتی در جامعه کاهش یافته و در نتیجه وضعیت فقر در جامعه بهبود یافته است. در حالی که این استدلال به دو دلیل می تواند گمراه کننده باشد.

اولاً، کاهش ضریب جینی فقط به معنای کاهش شکاف طبقاتی است، بنابراین اگر کل جامعه فقیرتر شود، شکاف طبقاتی و ضریب جینی آن بدون بهبود وضعیت فقر کاهش می یابد.

دلیل دوم این است که نحوه توزیع درآمد بین دهک ها و اقشار مختلف جامعه تغییر می کند اما ضریب جینی ثابت می ماند. دلیل این پدیده این است که ضریب جینی با محاسبه هندسی به دست می آید. بنابراین ممکن است جایگاه دهک ها و خانوارها در جامعه به گونه ای تغییر کند که تغییر آنها در ضریب جینی منعکس نشود.

یارانه ها چقدر نابرابری را در سال 1401 کاهش داد؟

آخرین آمار رسمی منتشر شده توسط مرکز آمار از ضریب جینی مربوط به سال 1400 است که در آن ضریب جینی برابر با 0.3938 در نظر گرفته شده است. محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در گفت وگو با ابنا، آمار جدید ضریب جینی را ارائه کرد. وی در بخشی از اظهارات خود به کاهش 0.2 واحدی ضریب جینی در سال 1401 اشاره کرد و با توجه به اینکه ضریب جینی عددی بین صفر و یک است، کاهش 0.2 واحدی آن مستلزم بهبود قابل توجهی در وضعیت نابرابری درآمدی است و با توجه به اینکه ضریب جینی عددی بین صفر تا یک است. که شواهد نشان می دهد که چنین تغییری رخ نداده است، کاهش 0.2 واحدی دور از منطق به نظر می رسد.

فرزین سپس در بخشی دیگر از سخنان خود کاهش ضریب جینی در سال 1401 را 0.2 درصد ذکر می کند. بر این اساس اگر عدد ضریب جینی 1400 که برابر با 0.3938 است را در 100 ضرب کنیم و سپس 0.2 واحد را کم کنیم، به عدد 0.3918 برای 1401 می رسیم که کاهش منطقی را به دنبال داشته است. به نظر می رسد اعطای یارانه های 300 و 400 هزار تومانی به دهک های نیازمند در سال 1401 دلیل این کاهش باشد.