به گزارش رکنا، بیماری زونا عفونتی ویروسی است که باعث ایجاد راش های دردناک می شود. اگر چه زونا می تواند در هر جایی از بدن فرد رخ دهد، اما اغلب به صورت نواری از تاول ظاهر می شود که در اطراف سمت چپ یا راست تنه فرد پیچیده می شود. زونا توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می شود – همان ویروسی که باعث آبله مرغان می شود. پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس در بافت عصبی نزدیک نخاع و مغز فرد غیرفعال است.
سال‌ها بعد، ویروس ممکن است دوباره به صورت زونا فعال شود. زونا یک بیماری تهدید کننده زندگی نیست. اما می تواند بسیار دردناک باشد. واکسن ها می توانند به کاهش خطر ابتلا به زونا کمک کنند. درمان زودهنگام می تواند به کوتاه شدن عفونت زونا و کاهش احتمال عوارض کمک کند. شایع ترین عارضه نورالژی پس از تبخال است که پس از پاک شدن تاول ها برای مدت طولانی باعث درد زونا می شود.
علائم زونا چیست؟
علائم و نشانه های زونا معمولا تنها بر بخش کوچکی از یک طرف بدن فرد تأثیر می گذارد. این علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
درد، سوزش، بی حسی یا گزگز
حساسیت به لمس
بثورات قرمزی که چند روز پس از درد شروع می شود
تاول های پر از مایع که باز می شوند و پوسته می شوند
خارش
برخی از افراد، علائم زیر را نیز تجربه می کنند:
تب
سردرد
حساسیت به نور
خستگی
معمولا اولین علامت زونا درد است. برای برخی ممکن است شدید باشد. بسته به محل درد، گاهی اوقات میتوان آن را با نشانه ای از مشکلاتی که بر قلب، ریه ها یا کلیه ها تأثیر می گذارند، اشتباه گرفت. برخی از افراد بدون ایجاد بثورات، درد زونا را تجربه می کنند. اغلب، بثورات زونا به صورت نواری از تاول ایجاد می شود که در اطراف سمت چپ یا راست تنه فرد پیچیده می شود. گاهی اوقات بثورات زونا در اطراف یک چشم یا در یک طرف گردن یا صورت ایجاد می شود.
در زونا چه زمانی نیاز به رفتن پزشک است؟
زمانی نیاز به ویزیت پزشک است که علائم زونا دیده شود، اما مخصوصا در شرایط زیر ویزیت پزشک واجب است:
درد و بثورات در نزدیکی چشم ایجاد شود. در صورت عدم درمان، این عفونت می تواند منجر به آسیب دائمی چشم شود.
زمانی که فرد ۶۰ سال به بالا باشد، به این دلیل که سن به طور قابل توجهی عوارض زونا را افزایش می دهد.
خود فرد و فرد دیگری در خانواده او سیستم ایمنی ضعیفی دارد.
راش ها پخش شده و دردناک هستند.
چه عواملی باعث ایجاد زونا می‌شود؟
زونا توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می شود – همان ویروسی که باعث آبله مرغان می شود. هر کسی که آبله مرغان داشته باشد ممکن است به زونا مبتلا شود. پس از بهبودی از آبله مرغان، ویروس وارد سیستم عصبی فرد می شود و سال ها خاموش می ماند. در نهایت، ممکن است دوباره فعال شود و در امتداد مسیرهای عصبی به پوست حرکت کند – و باعث ایجاد زونا شود. اما همه کسانی که آبله مرغان داشته اند به زونا مبتلا نمی شوند. علت زونا مشخص نیست. اما ممکن است به دلیل کاهش ایمنی در برابر عفونت ها با افزایش سن باشد. زونا در افراد مسن و در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، شایع تر است.
واریسلا زوستر از گروهی از ویروس ها به نام ویروس های هرپس است که که باعث تبخال لب و تبخال تناسلی می شوند. به همین دلیل، زونا به عنوان هرپس زوستر نیز شناخته می شود. اما ویروسی که باعث آبله مرغان و زونا می شود همان ویروسی نیست که مسئول تبخال یا تبخال تناسلی است.
آیا فرد مبتلا به زونا ناقل است؟
فرد مبتلا به زونا می تواند ویروس واریسلا زوستر را به هر کسی که در برابر آبله مرغان مصون نیست منتقل کند. این معمولا از طریق تماس مستقیم با زخم های باز راش زونا رخ می دهد. پس از ابتلا، فرد مبتلا به آبله مرغان می شود، اما نه زونا. آبله مرغان برای برخی افراد خطرناک است. تا زمانی که زونا تبدیل به تاول نشود، فرد مسری است و باید از تماس فیزیکی با افرادی که هنوز مبتلا به آبله مرغان نشده یا واکسن آبله مرغان تزریق نکرده اند، بخصوص افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، زنان باردار و نوزادان، خودداری کنید.
فاکتور‌های خطر ابتلا به زونا چیست؟
هر فردی که تا به حال آبله مرغان داشته باشد ممکن است به زونا مبتلا شود. بیشتر بزرگسالان در ایالات متحده در دوران کودکی، قبل از ظهور واکسیناسیون معمول دوران کودکی که اکنون در برابر آبله مرغان محافظت می کند، به آبله مرغان مبتلا شدند.
فاکتور‌هایی که ممکن است خطر پیشرفت زونا را افرایش دهند شامل موارد زیر است:
سن بالای ۵۰سال. زونا در افراد بالای ۵۰ سال شایع تر است. این خطر با بالا رفتن سن، افزایش می یابد.
ابتلا به بیماری های خاص. بیماری هایی که سیستم ایمنی را ضعیف می کنند، مانند ایدز و سرطان ، می توانند خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند.
تحت درمان های سرطان بودن. پرتودرمانی یا شیمی درمانی می تواند مقاومت شما را در برابر بیماری ها کاهش دهد و ممکن است باعث ایجاد زونا شود.
مصرف داروهای خاص. داروهایی که برای جلوگیری از رد اعضای پیوندی طراحی شده اند، می توانند خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند – و همچنین استفاده طولانی مدت از استروئیدها، مانند پردنیزون.
عوارض بیماری زونا چیست؟
نورالژی پس از تبخال. برای برخی افراد، درد زونا تا مدت ها پس از پاک شدن تاول ها ادامه می یابد. این وضعیت به عنوان نورالژی پس از تبخال شناسایی می شود و زمانی رخ می دهد که رشته های عصبی آسیب دیده پیام های گیج کننده و اغراق آمیزی از درد را از پوست به مغز ارسال می کنند.
از دست دادن بینایی. زونا در داخل و یا اطراف چشم (زونای چشمی) می تواند باعث ایجاد عفونت های دردناک چشمی شود که ممکن است سبب از بین رفتن بینایی نیز شود.
مشکلات عصبی. بسته به اینکه کدام اعصاب تحت تأثیر قرار می گیرند، زونا می تواند باعث التهاب مغز (آنسفالیت)، فلج صورت، یا مشکلات شنوایی یا تعادل شود.
عفونت های پوستی. اگر تاول های زونا به درستی درمان نشوند، عفونت های باکتریایی پوست ممکن است ایجاد شوند.
راه پیشگیری از زونا چیست؟
واکسن زونا ممکن است به پیشگیری از زونا کمک کند. افرادی که واجد شرایط دریافت آن هستند باید واکسن شینگریکس را دریافت کنند. در ایالات متحده، شینگریکس توسط سازمان غذا و دارو (FDA) در سال 2017 تایید شد. مطالعات نشان می دهد که شینگریکس سبب محافظت پنج ساله افراد در برابر زونا می شود. شینگریکس یک واکسن غیر زنده است که از یک جزء ویروسی تولید می شود.
این دارو در دو دوز، با فاصله 2 تا 6 ماه تزریق می شود. شینگریکس برای افراد 50 ساله و بالاتر، از جمله افرادی که قبلا واکسن زوستاواکس را دریافت کردند یا زونا داشتند، تایید و توصیه می شود. واکسن Zostavax دیگر در ایالات متحده فروخته نمی شود. اما کشورهای دیگر ممکن است همچنان از آن استفاده کنند. شایع ترین عوارض جانبی هر دو واکسن زونا، قرمزی، درد، حساسیت، تورم و خارش در محل تزریق و سردرد است. واکسن زونا تضمین نمیکند که فرد به زونا مبتلا نخواهد شد.
اما این واکسن احتمالا دوره و شدت بیماری را کاهش می دهد و خطر ابتلا به نورالژی پس از تبخال را کاهش می دهد. واکسن زونا تنها به عنوان یک استراتژی پیشگیری استفاده می شود و برای درمان افرادی که در حال حاضر به این بیماری مبتلا هستند در نظر نمی گیرند. با پزشک خود در مورد اینکه کدام گزینه برای شما مناسب است صحبت کنید.
