شورای نگهبان مصوبه اصلاح قانون مالیات بر خانه های خالی (ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم) را که ۱۵ مرداد ماه سال ۱۳۹۹ در مجلس تصویب شده بود، در آذر همان سال پس از دو بار رفت و برگشت با مجلس و رفع ایرادات به متن اصلاح قانون مالیات بر خانه خالی، آن را مورد تأیید قرار داد.
بر اساس شرایطی که در این مصوبه در نظر گرفته شده است، خانه مورد نظر مشمول مالیات بر خانه‌های خالی می‌شود.
چه واحدهای مسکونی، خانه خالی محسوب می‌شود؟
هر واحد مسکونی واقع در شهرهای بالای یک صد هزار نفر جمعیت که در یک سال مالیاتی در مجموع بیش از ۱۲۰ روز معادل ۴ ماه ساکن نداشته باشد، بعنوان خانه خالی شناسایی می شود. این خانه به ازای هر ماه بیش از ۴ماه مذکور، بدون لحاظ معافیت تبصره ۱۱ ماده ۵۳ قانون مالیات های مستقیم ماهانه مشمول مالیاتی بر مبنای مالیات بر درآمد اجاره می شود.
سال اول- معادل شش برابر مالیات متعلقه
سال دوم- معادل دوازده برابر مالیات متعلقه
سال سوم به بعد- معادل هجده برابر مالیات متعلقه
واحدهای نوساز پس از دوازده ماه و در طرح (پروژه)های انبوه سازی پس از هجده ماه از زمان صدور گواهی اتمام عملیات ساختمانی(موضوع ماده (۱۰۰) قانون شهرداری مصوب سال ۱۳۳۴ با اصلاحات و الحاقات بعدی آن) مشمول مالیات موضوع این ماده می‌شوند.
اخذ مالیات در ایران بر عهده سازمان امور مالیاتی است. اما این سازمان برای گرفتن مالیات از خانه های خالی نیاز به اطلاعاتی دارد که در اختیار وزارت راه و شهرسازی است.
وزارت راه و شهرسازی بر اساس قانون موظف شده است از طریق ایجاد سامانه املاک و اسکان به اطلاعات دقیقی در خصوص وضعیت سکونت خانه ها در کشور دسترسی پیدا کند.
به عقیده کارشناسان، تا زمانی که وزارتخانه مذکور اطلاعات مورد نظر را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار ندهد، اخذ مالیات از خانه های خالی در هاله ای از ابهام خواهد بود. در خصوص این موضوع نظرات حسن لطفی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس را می‌خوانید.
لطفی در خصوص قانون اعمال مالیات بر خانه های خالی که بلاتکلیف مانده است، تصریح کرد: ما به لحاظ تصویب قانون در کشور مشکلی نداریم و قوانین خوبی در تمامی زمینه ها داریم. اما متاسفانه این قوانین در مرحله اجرا به مشکل می خورند. دستگاه اجرایی یا ابزار در اختیار ندارد و یا ابزارش را دارد و در اجرای قانون کوتاهی می کند.
وی در ادامه گفت: اخذ مالیات از خانه های خالی در مرحله قانون مشکلی ندارد و قوانین مربوط به آن تصویب شده است. مشکل در اجراست. اولین چالش این است که متاسفانه دولت در کشور ما در هیچ یک از بخش ها به آمار و اطلاعات دقیق دسترسی ندارد.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: سازمان امور مالیاتی برای اخذ مالیات از خانه های خالی نیاز به اطلاعات دقیق دارد. باید وضعیت خانه ها به لحاظ سکونت مشخص باشد. الان هیچ دستگاهی اطلاعات دقیقی در مورد تعداد خانه های خالی کشور ندارد.
این عضو کمیسیون اجتماعی گفت: تا الان وزیر راه و شهرسازی و یا دیگر نهادهایی که متولی امر مسکن در کشور هستند، به وظایف خود در زمینه ایجاد یک سامانه جامع برای اخذ اطلاعات سکونت گاه های کشور عمل نکرده اند.
وی در پاسخ به این سوال که چرا وزارت راه و شهرسازی اطلاعات دقیقی در مورد خانه های خالی در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار نمی دهد، تصریح کرد: واقعیت این است که وزارت راه و شهرسازی اصلاً سامانه ای در این خصوص ایجاد نکرده است. اگر هم این سامانه را ایجاد کرده باشد، خیلی ابتدایی است و داده های دقیقی نبوده است. تا وقتی آمار دقیقی در خصوص خانه های خالی کشور نداشته باشیم، قانون اخذ مالیات از خانه های خالی اجرایی نخواهد شد. زیرا سازمان امور مالیاتی دیتایی ندارد که بتواند بر اساس آن تصمیم گیری های درستی داشته باشد.
لطفی در ادامه گفت: ما چالش های فراوانی در مورد اطلاعات و آمار خانه های خالی داریم. به طوری که بسیاری از خانه های کشور قولنامه ای هستند که در جایی ثبت نشده اند. حتی خود این قولنامه ها ساماندهی نشده اند.
این نماینده مجلس ادامه داد: در دسترس نبودن سامانه های منسجم در خصوص املاک باعث شده است که مردم نسبت به سامانه های موجود بی اعتماد شوند. زیرا اتفاق می افتد که فردی خانه ای خریده، در حالی که این خانه قبلاً به فرد دیگری فروخته شده است.
