کمبود پرستار در کشور، موضوعی است که در سال‌های اخیر بارها از سوی سازمان نظام پرستاری و خانه پرستاری کشور مطرح شده است.
حقوق کم، فشار کاری زیاد و کمبود نیرو باعث شده که برخی عطای این شغل را به لقای آن ببخشند و خانه‌نشین شوند. برخی هم به مشاغل دیگر روی آورده‌اند. مشاغلی که به قول خودشان درآمد بیشتری برای آنها دارد و در این وانفسای تورم و افزایش هزینه‌های زندگی به آنها کمک می‌کند.
برخی هم مهاجرت می‌کنند. پرستارانی که می‌گویند: «با مهاجرت هم منزلت خود را حفظ کرده‌ایم، هم درآمد بیشتری داریم. کار چند نفر را هم انجام نمی‌دهیم.» پیش از این نیز بارها مقامات دولتی، روند مهاجرت پرستاران از ایران را افزایشی اعلام کردند.
محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستاری کشور درباره تغییر شغل پرستاران به تجارت‌نیوز می‌گوید: «متوسط حقوق پرستاری در حال حاضر حدود 10 میلیون تومان است. در چنین شرایطی برخی از پرستاران به مشاغل دیگر روی می‌آوردند. ممکن است به سمت مشاغل آزاد بروند و لزوما دولتی نباشد.»
او ادامه می‌دهد: «اگر بخواهیم درجه‌بندی کنیم، پرستاران ابتدا مهاجرت را انتخاب می‌کنند. پس از آن به ترتیب خانه‌نشینی، فعالیت در بخش اداری حوزه شغلی پرستاری و بخش اداری دیگر سازمان‌ها را در پیش می‌گیرند.»
شریفی‌مقدم می‌گوید: «بسیاری از پرستاران در اسنپ کار می‌کنند و رانندگی کار روتین آنهاست. حتی ترجیح می‌دهند رانندگی اتوبوس و نانوایی را انتخاب کنند.»
به گفته او، زمانی که مشکلات کوتاه‌مدت باشد، افراد می‌توانند تحمل کنند. اما زمانی‌که مشکلات ادامه‌دار باشد، از یک جایی به بعد فرسوده می‌شوند. این‌گونه است که به گزینه‌های دیگر از جمله مهاجرت و تغییر شغل فکر می‌کنند.
دبیرکل خانه پرستاری کشور با اشاره به طرح تعرفه پرستاری، گفت: «تعرفه‌ای که برای پرستاران در نظر گرفتند در واقع تحقیر آنهاست. تعرفه پرستاری برای 24 ساعت، سال گذشته 90 هزار تومان بود و امسال 120 هزار تومان تعیین شده است.»
آنطور که عباس عبادی، معاون وزارت بهداشت گفته، قرار است امسال 12 هزار پرستار استخدام شود. اما این تعداد استخدام چقدر از تعداد کمبود نیروی انسانی مورد نیاز را برطرف می‌کند؟
محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «استخدام 12 هزار پرستار، قطره‌ای است در دریا. دو سال است که می‌گوییم 100 هزار پرستار کمبود داریم. در حالی‌که در همین مدت به این تعداد اضافه هم شده است، چون خروجی هم از کار هم داشتیم. در کنار بازنشستگان و مهاجران، تعدادی نیز به علت شرایط بد معیشتی، تغییر شغل می‌دهند، یا هم به طور کلی ترک شغل کرده و خانه‌نشین می‌شوند.»
وزارت بهداشت درباره تعداد تخت‌هایی که سالانه به بیمارستان‌ها اضافه می‌شود، آمار متفاوتی ارائه می‌کند. اسفندماه سال 1401، بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت گفت 10 هزار تخت بیمارستانی در دولت سیزدهم به مجموع تخت‌های بیمارستانی سراسر کشور اضافه می‌شود.
شریفی‌مقدم در این مورد می‌گوید: «بر اساس آنچه خود وزارت بهداشت تعریف کرده،10 هزار تخت بیمارستانی، 20 هزار پرستار نیاز دارد. این شرایط باعث می‌شود مردم خدمات استاندارد دریافت نکنند و این یعنی افزایش مرگ‌ومیر مردم.»
تعداد نیروی پرستار در نظام سلامت به دو روش محاسبه می‌شود. یکی از شاخص‌های محاسبه، جمعیت است. دبیرکل خانه پرستاری کشور می‌گوید: «اگر مردم بخواهند حداقل خدمات پرستاری را دریافت کنند، به ازای هر هزار نفر، نیاز به جذب سه پرستار داریم. درحالی‌که در ایران این میزان، نصف است. به عبارتی اگر ما تعداد پرستاران فعالی که در حال حاضر داریم را دو برابر کنیم تازه کف خدمات پرستاری را دریافت می‌کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «شاخص دیگر برای محاسبه، تعداد تخت است. آنطور که وزارت بهداشت تعیین کرده، به ازای هر تخت باید دو پرستار فعال داشته باشیم. اما در ایران به ازای هر تخت یک پرستار داریم. بنابراین بر اساس شاخص تخت نیز نصف استاندارد تعیین‌شده پرستار فعال داریم.»
شریفی‌مقدم می‌گوید: «مردم ایران اکنون نصف حداقل خدمات پرستاری را دریافت می‌کنند. خدمات پرستاری مانند خدمات ساختمانی نیست که مدتی سرعت کار را کم کنیم. بیماران باید خدمات دریافت کنند؛ در غیراین صورت سلامتی آنها به خطر می‌افتد و حتی ممکن است جان خود را از دست دهند.»
به گفته او بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، اگر تعداد پرستاران از حداقل نیاز، کمتر شود به همان نسبت آمار مرگ و میر بالا می‌رود. تا این اندازه مردم خسارت می‌بینند.»
