حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه این هفته را در ژنو گذراند و ضمن سخنرانی در اجلاس حقوق بشر، با برخی از همتایان اروپایی خود نیز دیدار کرد. این سفر در شرایطی انجام شده است که کشورهای غربی و به ویژه اروپایی ها تمایل خود را برای بازگشت به مذاکرات احیای برجام کاهش داده اند. در همین حال آژانس بین المللی انرژی اتمی مدعی است که تهران به غنی سازی 80 درصدی دست یافته است. اما آیا حضور امیر عبداللهیان در نشست ژنو می تواند به بازگشت به میز مذاکره کمک کند؟
با کوروش احمدی کارشناس مسائل بین الملل درباره این سفر به گفت وگو نشستیم:
کوروش احمدی کارشناس مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که آیا در سفر وزیر امور خارجه به ژنو امکان تغییر در خصوص احیای برجام وجود دارد، می گوید: تا آنجایی که من اطلاع دارم آقای امیرعبداللهیان با ایشان دیدار و گفتگو کردند. مقامات فنلاند و بلژیک در نروژ و سفر او با کمیسیون حقوق بشر و کنفرانس خلع سلاح ارتباط داشته است. ترکیب تیم او به گونه ای است که افراد مرتبط با برجام در کنار او نبودند. همراهان ایشان ربطی به برجام نداشتند و این سفر مربوط به مسائل دیگری بود. علاوه بر این، ژنو مکان مناسبی برای مذاکره درباره توافق هسته ای نیست. مثلاً آقای بورل در این شهر نبودند تا بتوان حدس زد که موضوع برجام در حال پیگیری است. فنلاند و بلژیک چندان به این موضوع کاری ندارند و اگر موضوع ارسال پیام باشد، کانال های زیادی برای انتقال پیام بین ایران و آمریکا وجود دارد.
موضوع دیگر بحثی است که آقای امیرعبداللهیان در گفت و گو با العالم به آن پرداختند و گفتند که از آمریکا و از طریق بغداد پیام هایی دریافت کرده ایم. به نظر می رسد ند پرایس این موضوع را رد کرده است. در نتیجه، هیچ نشانه ای وجود ندارد که در سفر به ژنو، بحث جدی درباره برجام صورت گرفته باشد. حداقل من آن را ندیده ام. احتمالا در گفت وگو با وزرای خارجه اروپا سوالات و توضیحاتی مطرح شده که محدود به تبادل اطلاعات و اطلاعات و مواردی از این دست است. اما من بحثی ندیدم که عملی باشد. تکذیب سخنان آقای امیر عبداللهیان از سوی سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این برهه زمانی تاثیر منفی داشته است. البته وقتی وزیر امور خارجه کشورمان درباره پیام دریافتی صحبت کرد، خوب است آمریکایی‌هایی که پیام می‌فرستند در رسانه‌ها متفاوت صحبت کنند. اما به هر حال این اتفاق افتاد و آمریکایی ها حرف دیگری در رسانه ها زدند و این موضوع را رد کردند.
احمدی درباره احتمال پیگیری اسنپ بک از سوی آمریکا و اروپا توضیح داد: مشکل این است که در 15 اسفند، شورای حکام آژانس جلسه دوره ای خود را برگزار می کند و این تاریخ مهمی در این روند است. موضوع دیگر این است که در ارتباط با مشکلات حفاظتی ایران و آژانس، رافائل گروسی قرار است تا چند روز آینده به ایران بیاید. شورای حکام در 6 مارس چه تصمیمی خواهد گرفت؟ بستگی به این دارد که در سفر گروسی به تهران پیشرفتی حاصل شود یا خیر. حتی یک پیشرفت ناقص اما معنی دار می تواند باعث شود طرفین بپذیرند که پیشرفتی وجود داشته است و در این صورت بعید است که شورا در 15 اسفند تصمیمی برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت بگیرد. اما در صورت عدم پیشرفت، این احتمال وجود دارد که شورای حکام برای ارجاع موضوع به شورای امنیت تصمیم گیری کند. اما این نیز 100 درصد نیست و بستگی به تصمیمات سیاسی ای دارد که سه کشور اروپایی و آمریکا باید بگیرند و مسائل سیاسی مانند جنگ اوکراین، شرایط اقتصادی غرب پس از کرونا و مسائلی از این دست. در این زمینه موثر باشد. غربی ها باید ببینند در این شرایط می خواهند موضوع را حاد و بحرانی کنند یا نه؟ بحث اسنپ بک نیز در همین چارچوب است و اگر موضوع ایران به شورای امنیت ارجاع شود، کشورهای غربی به ویژه سه کشور اروپایی درباره اسنپ بک تصمیم می گیرند و بعد باید ببینند که چه مرحله بعدی باید باشد.
وی در خصوص وضعیت کنونی ایران و غرب تاکید کرد: باید ببینیم مقامات ایرانی در مورد فعالیت خود چه تصمیمی می گیرند. در صورتی که ایران به نحوی موضوع را حل کند و طبق وعده آژانس به آنها پاسخ های موثق بدهد، آژانس در مورد آنها سه سایت ادعا کرده است و گروسی گزارش رضایت بخشی به هیئت حکام ارائه می دهد که نشان دهنده رضایت دبیرخانه آژانس از پیشرفت است. از کار؛ در جلسه 15 اسفند اتفاق جدی نمی افتد. باید دید آیا مقامات جمهوری اسلامی ایران و آژانس تغییراتی در مواضع خود ایجاد خواهند کرد که به حل مشکل کمک کند یا خیر؟ یا اینکه آیا مقامات ایرانی می توانند نظر خود را در مورد کار سیاسی آژانس ثابت کنند یا موفق نمی شوند. البته اینها جنبه فنی و حقوقی قضیه است. اما صرف نظر از اینکه این مسائل حقوقی و فنی حل شود یا خیر، شرایط سیاسی و بین المللی مانند جنگ اوکراین و اینکه آیا آمریکا و اروپا می توانند ریسک کنند و یک عقب نشینی را اجرا کنند و آمادگی عواقب آن را داشته باشند یا خیر، جنبه های سیاسی موضوع را در بر می گیرد. آیا آنها باید در مورد آنها تصمیم بگیرند.
