سهم ناچیز ایران در بازار پررونق عمان

اکوایران: ارزیابی بازار صادراتی عمان در سال 2022 نشان می دهد که این کشور بیش از 4.7 میلیارد دلار در 18 گروه کالایی مرتبط با واردات مواد غذایی وارد کرده است. این در حالی است که مجموع صادرات ایران به عمان در دوره مورد بررسی تنها به 72.5 میلیون دلار رسید که سهم بسیار کمی از این بازار ارزشمند را به خود اختصاص داده است.

اخبار اقتصادی؛ روند صادرات ایران به عمان نشان می دهد که در بین گروه های کالایی مورد نیاز عمان، ایران در 11 گروه کالایی مزیت نسبی قابل توجهی دارد و واردات عمان از این گروه ها در دوره مورد بررسی از نظر ارزشی حدود 3 میلیارد دلار بوده است. .

با توجه به نیاز این کشور و سهم اندک ایران در بازار مهم عمان، این سوال مطرح می شود که دلیل اصلی پایین بودن سهم ایران در واردات عمان چیست؟

گزارش مرکز پژوهش های اتاق بازرگانی تهران نشان می دهد که دلیل اصلی پایین بودن سهم ایران در واردات عمان، رقابت شدید در این بازار است. در این رقابت صادرکنندگان ایرانی در دو جنبه به رقابت می پردازند. اولین رقابت با تامین کنندگان (تولیدکنندگان) اصلی محصولات غذایی است که عمدتاً جزو اولین کشورهای جهان هستند. در این زمینه تولیدکنندگان ایرانی باید بتوانند محصولاتی تولید کنند که با بهترین محصولات دنیا و در سطح استانداردهای جهانی قابل رقابت باشد. جنبه دوم رقابت به رقابت پذیری کشور در سایر بخش های زنجیره ارزش محصولات غذایی از جمله ارائه خدمات بازاریابی مربوط می شود.

در بازاری که کشورهایی مانند امارات و برندهای جهانی به عنوان رقبای اصلی ایران فعالیت می کنند، دستیابی به سهم قابل توجهی از بازار بدون در نظر گرفتن ارزش افزوده صادراتی ناشی از تمرکز بر این گونه فعالیت ها غیرممکن خواهد بود. بنابراین، اهمیت فعالیت های تحقیق و توسعه را نباید نادیده گرفت.

روند واردات محصولات غذایی از عمان

روند پنج ساله واردات مواد غذایی نشان می دهد که در حالی که سهم غلات در سال 2023 19 درصد از کل واردات مواد غذایی است (داده های 2023 هنوز به طور کامل در منابع جهانی ثبت نشده و قابل اعتماد نیست)، میانگین 5 ساله نشان می دهد که لبنیات این بخش با 19 درصد از کل واردات مواد غذایی عمان بیشترین سهم را از واردات عمان دارد. ارزش واردات از این بخش در سال 2022 بیش از 932 میلیون دلار بوده است.

از سوی دیگر می توان صادرات ایران در همین بخش را در سال 1402 که بالغ بر 863 میلیون دلار بود مقایسه کرد. وسعت این بازار ارزشمند نشان می دهد که می تواند فرصت خوبی برای صنایع لبنی ایران باشد. بررسی آمارهای پنج ساله نشان می دهد که دو بخش غلات و لبنیات سالانه بیش از 36 درصد از کل واردات مواد غذایی عمان را به خود اختصاص می دهند. در ادامه گزارش، هر یک از این بخش‌های واردکننده عمان به منظور شناسایی و پیشنهاد فرصت‌های صادراتی برای صنایع غذایی ایران با جزئیات بیشتری مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

مقایسه وضعیت صادرات ایران و وضعیت واردات عمان

مقایسه وضعیت صادرات و واردات ایران و عمان نشان می دهد که ایران می تواند تامین کننده موثر بسیاری از محصولات غذایی عمان باشد. اما در حال حاضر بخش کوچکی از واردات عمان را تشکیل می دهد. در گروه محصولات محصولات غذایی، محصولاتی مانند «سبزیجات، گیاهان، ریشه‌ها و غده‌های خوراکی زیرزمینی» و «میوه‌های خوراکی»، «پوست مرکبات یا خربزه و مانند آن» عملکرد هر چند ناچیز از سایر گروه‌های صنایع غذایی دارند. . به عمان صادر شده است. این ارقام فرصت های توسعه صادرات ایران در بخش مواد غذایی را نشان می دهد. با این حال، برای استفاده بهینه از این فرصت‌ها، باید بخش‌هایی را که ایران در آن‌ها مزیت رقابتی دارد، شناسایی کرد و پتانسیل صادرات به عمان را در این حوزه‌ها به‌طور دقیق ارزیابی کرد.

فرصت های صادراتی ایران در بازار عمان

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که ایران در صادرات محصولاتی مانند شیر و لبنیات، تخم مرغ، عسل طبیعی و … از مزیت قابل توجهی برخوردار است. به عمان و صادرات لبنیات ایران به این کشور بالغ بر 900 میلیون دلار بوده است.

دسته دوم مربوط به گروه «سبزیجات، گیاهان، ریشه ها و غده های خوراکی زیرزمینی» است. این محصولات که شامل سبزیجات خوراکی زیرزمینی، گیاهان، ریشه و غده ها که سیب زمینی خام محسوب می شوند و … می باشد، ایران مزیت صادرات به عمان را دارد. اگرچه بازار نسبتاً کوچکی است، اما می تواند بازار هدف ارزشمندی برای تولیدکنندگان این محصول باشد.

نکته مهم این است که اگرچه ایران در این گروه از مزیت رقابتی نسبتا بالایی برخوردار است، اما تنها 7 درصد از سهم بازار واردات عمان را در اختیار دارد که امارات متحده عربی با 31 درصد و هند با 16 درصد بیشترین سهم را در صادرات دارند. این گروه کالاهایی برای عمان دارد.

گروه بعدی شامل «محصولات صنعت آرد، مالت، نشاسته و نشاسته، اینولین، گلوتن گندم» است. مجموع واردات عمان از این چهار گروه سالانه نزدیک به 7 میلیون دلار است که می تواند بازار هدف مهمی برای صنایع غذایی فعال در این زمینه باشد.

این گروه محصول یکی از معدود گروه های غذایی است که ترکیبی از تامین کنندگان مختلف دارد. پاکستان با 28 درصد بیشترین سهم را در بازار واردات عمان دارد. در مرحله بعدی امارات متحده عربی، هند و تایلند قرار دارند که مجموعا 89 درصد از این گروه را به عمان عرضه می کنند.

دسته اصلی بعدی شامل «گوشت، ماهی، سخت پوستان، صدف یا سایر محصولات آبزی…» است. عمان در سال 2022 حدود 5.7 میلیون دلار از این گروه وارد خواهد کرد که این گروه شامل انواع گوشت های آماده و فرآوری شده است. امارات متحده عربی به عنوان بزرگترین شریک تجاری عمان در گروه محصولات گوشتی، 76 درصد از کل واردات عمان را تامین می کند. عربستان به عنوان دومین تامین کننده در 5 سال گذشته 10 درصد از این گروه را به عمان صادر کرده است.

اما در «بخش (قند، شیرینی)» بین واردات عمان و مزیت نسبی ایران همزمانی وجود دارد. واردات عمان در این سه گروه به طور میانگین بیش از 40 میلیون دلار در سال بوده است. در حالی که امارات مهمترین تامین کننده محصولات عمان است، کشورهای لهستان، آمریکا، چین، انگلیس، ترکیه و هند به ترتیب مهمترین تامین کنندگان این گروه از محصولات به این کشور محسوب می شوند.

برای گروه «محصولات غلات، آرد، نشاسته، نشاسته یا شیر، شیرینی»، ارزش واردات این محصولات در عمان در سال 2022 بیش از 257 میلیون دلار بوده است. بررسی ها نشان می دهد که دو گروه از محصولات در بخش غلات، یعنی محصولات نانوایی، شیرینی، کلوچه و غیره همراه با توده های غذایی، حتی پخته یا شکم پر، در مجموع تقریباً 265 میلیون دلار از واردات عمان در سال 2022 را تشکیل می دهند. با در نظر گرفتن اینکه ایران از مزیت نسبی خوبی در این گروه برخوردار است. محصولات، اما جایگاه خاصی در سهم واردات عمان ندارد. این در حالی است که امارات متحده عربی، عربستان سعودی و ترکیه بیشترین سهم از واردات عمان را در پنج سال گذشته داشته اند. این سه کشور 70 درصد کل واردات عمان و در گروه 1902 تقریبا 80 درصد را تامین کرده اند. این بدان معناست که بازار عمان در دست این سه کشور است، اما رقیب اصلی و تولیدکننده اصلی کدام کشورها هستند.

«کاکائو و فرآورده های آن» یکی از گروه هایی است که در آن فرصت صادرات برای ایران وجود دارد. اگرچه ایران مزیت نسبی زیادی در این زمینه ندارد، اما واردات از عمان در سال 2022 به میزان قابل توجهی 63.6 میلیون دلار بوده است. شکلات و سایر محصولات غذایی حاوی کاکائو در سال 2022، 147 میلیون دلار از عمان واردات داشته است. در این گروه، امارات متحده عربی با 65 درصد بیشترین سهم واردات را در 5 سال گذشته در این گروه داشته است.

از سوی دیگر، ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که گروه محصولات «سبزیجات، میوه‌ها یا سایر قسمت‌های گیاهان» یکی از گروه‌هایی است که می‌تواند بهترین مقصد صادراتی ایران به عمان باشد. دلیل این جایگاه و اهمیت آن از یک سو وسعت قابل توجه بازار عمان است که بیش از 75 میلیون دلار در سال است و بازاری ارزشمند محسوب می شود و از سوی دیگر مزیت نسبی در بسیاری از بخش های این گروه کالایی مناسب است و موضوع سوم وجود پتانسیل رشد صادرات در این حوزه است. زیرا هم مواد اولیه در ایران موجود است و هم برای تولید بسیاری از این محصولات نیازی به تکنولوژی فرآوری بالا نیست. شاید تمرکز بر بازاریابی، برندسازی، بسته بندی و سایر مولفه ها مهم ترین دغدغه در کسب سهم از این بازار ارزشمند باشد.

اما برای گروه «انواع محصولات غذایی»، ایران از مزیت نسبی خوبی برخوردار است و عمان از واردات قابل قبولی برخوردار است. شاید مهم ترین این گروه ها شامل انواع سس ها (سس مایونز، سس کچاپ و …) باشد که سهم خوبی از واردات عمان را به خود اختصاص داده و مزیت نسبی خوبی برای ایران دارد. انواع نوشیدنی های پودری غیر الکلی با کد 210320 را می توان از اهداف مهم صادراتی به عمان دانست.

بررسی ها نشان می دهد که ایران در زمینه «نوشابه، مشروبات الکلی و سرکه» مزایای زیادی دارد. اگرچه وسعت این بازار چندان بزرگ نیست، اما با واردات بیش از 5 میلیون دلاری می تواند بازار هدف خوبی برای برخی شرکت های تولید کننده آب، نوشیدنی و آب میوه باشد.

بیش از نیم میلیون دلار به عمان صادر می کند

سیر تحول صادرات ایران به عمان نشان می دهد که در سال 1402 بیش از نیم میلیون دلار ارزش داشته است. یکی از مهم ترین نکاتی که در این بررسی باید به آن توجه کرد، نوع محصولاتی است که به عمان صادر می شود. آمارها نشان می دهد که تقریبا 80 درصد صادرات ایران به عمان پردازش نمی شود. این بدان معناست که ایران در واردات عمان در حوزه محصولات فرآوری شده که عموما دارای حاشیه سود و ارزش افزوده بالایی هستند، مشارکت نمی کند. در حالی که مطالعات قبلی نیز نشان داده بود که ایران سهم بسیار کمی از بازار مواد غذایی عمان را به خود اختصاص داده است.

منبع اکو ایران