به گزارش اخبار اقتصادی، با وجود ثابت ماندن نسبی ارزش هر واحد کالای صادراتی، این رقم در بخش واردات افزایش پیدا کرده است. برخی این رویداد را ناشی از پرهزینه‌تر شدن واردات در دو سال اخیر می‌دانند.
بررسی آمار مربوط به حجم و ارزش صادرات و واردات فصل بهار از سال 1391 تا سال 1402 بیانگر افزایش ارزش هر واحد کالای وارداتی در سال‌های اخیر بوده است.
به دلیل وجود ضعف در انتشار آمارهای ماهانه سال 1394 و همچنین به دلیل مقابله با تحریم‌های اعمال شده علیه وزارت اقتصاد در سال‌های 1397 و 1398 از طریق عدم انتشار آمارهای برخی اقلام صادراتی، آمارهای این سه سالِ مورد اشاره با نواقصی همراه است و در نتیجه در این گزارش بررسی نشده‌اند.
بر اساس آمارهای انتشار یافته از سوی پایگاه اطلاع‌رسانی گمرک، ارزش کل صادرات کالاهای غیرنفتی سه ماهه اول 1402 حدود 12.5 میلیارد دلار و وزن آن 35.5 میلیون تن بوده است؛ درحالیکه ارزش مجموع کالاهای وارداتی 14 میلیون دلار و وزن آن‌ها تنها حدود 8.5 میلیون تن ثبت شده است.
به عبارت دیگر، به طور متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی در بهار 1402 نسبت به سال 1391 از حدود هزار و 289 دلار به هزار و 638 دلار به ازای هر تن رسیده است. این در حالی است که ارزش هر تن کالای صادراتی در حدود 400 دلار تقریبا ثابت مانده و تغییر چشمگیری را تجربه نکرده است.
گران‌تر شدن کالاهای وارداتی ایران
عموماً در گذشته هر واحد کالای صادراتی ایران حدود یک سوم هر کالای وارداتی ارزش داشت. برخی این پدیده را غالبا حاکی از خام‌فروشی و صادرات کالاهای اولیه در ایران می‌دانند؛ اما از بهار 1400 روند صعودی شدیدی در ارزش هر تن واردات آغاز شده و در فاصله دو سال به اوج خود رسیده است، به‌طوری‌که در بهار 1402 ارزش هر واحد کالای وارداتی بالغ بر 4 برابر هر واحد کالای صادراتی ثبت شده است. در سال مورد اشاره، ارزش هر تن صادرات 351 دلار و هر تن واردات 1638 دلار به ثبت رسیده است.
بررسی ارزش واحد در کالاهای وارداتی در این مدت نشان می‌دهد که این بیشترین میزان این رقم در بازه حداقل ده‌ساله بوده است.
دو دلیل عمده برای توجیه افزایش ارزش هر واحد کالای وارداتی وجود دارد، اولاً این احتمال وجود دارد که سبد کالاهای وارداتی به نفع کالاهای دانش‌بنیان و پیچیده تغییر کرده باشد، دوماً می‌تواند این افزایش ارزش صرفا به دلیل گران‌تر شدن کالاهای وارداتی باشد. اما با توجه به اینکه در دو سال اخیر تغییر مهمی در الگوی وارداتی ایران صورت نگرفته، احتمالا گران‌تر شدن کالاهای خارجی دلیل افزایش چشمگیر ارزش هر واحد کالای وارداتی است. به عبارت دیگر دو سال اخیر ایران مجبور بوده تا برای واردات کالاهای مورد نیاز خود هزینه بالاتری نسبت به دهه 90 پرداخت کند.
تحریم واردات را پرهزینه کرده است
به عقیده برخی، یکی از علل گران‌تر شدن کالاهای وارداتی می‌تواند افزایش هزینه‌ها در واردات کالا در اثر محدودیت‌هایی باشد که تحریم‌ها به ایران تحمیل کرده است؛ تحریم‌هایی که از سال 1397 با خروج ترامپ از برجام شدت گرفت.
از جمله هزینه‌هایی که احتمالا در سال‌های اخیر افزایش یافته، هزینه‌های مالی است. بنابراین یک واردکننده برای اینکه کالای مورد نیاز کشور را وارد کند مجبور است از چندین واسطه مالی استفاده کند و همین پدیده هزینه‌های واردات کالاها را افزایش می‌دهد.
