رشد نوسانی متغیر تورمی در ماه های اخیر

اکوایران: تحقیقات نشان می دهد اگرچه روند رشد نقدینگی در پنج ماهه نخست سال جاری صعودی بوده است، اما در ماه های اخیر نرخ های رشد تورمی متغیری به ثبت رسیده است.

اخبار اقتصادی، بر اساس آخرین آمار بانک مرکزی از متغیرهای پولی از آبان ماه امسال، نرخ رشد نقدینگی تقریباً به ۲۸ درصد رسیده که نسبت به مهرماه کاهش یافته است.

آمارها حاکی از آن است که از مرداد ماه امسال تا آبان ماه روند رشد متغیر تورمی صعودی و نزولی داشته و در کانال 28 درصد نوسان داشته است. یعنی یک ماه بالا می رود و یک ماه دیگر پایین می آید. بنابراین نمی توان گفت که افزایش قیمت رخ می دهد یا خیر. این در حالی است که روند این متغیر از ابتدای سال جاری تا اواسط تابستان صعودی بوده است.

همچنین نرخ رشد نقدینگی به شوک های سیاسی و اقتصادی واکنش نشان داده است و شوک های مثبت منجر به روند نزولی این متغیر و شوک های منفی منجر به روند صعودی آن شده است.

در این گزارش وقتی از نرخ رشد نقدینگی صحبت می کنیم، به تغییرات حجم این متغیر نسبت به ماه مشابه سال قبل اشاره می کنیم.

نقدینگی چه نقشی در ایجاد تورم دارد؟

قدیمی‌ترین نظریه‌های اقتصادی به این واقعیت اشاره می‌کنند که پول‌های پرقدرت صادر شده توسط بانک مرکزی که به آن پایه پولی می‌گویند، در متغیری به نام ضریب ضرب شده و به نقدینگی تبدیل می‌شود. در نتیجه این نقدینگی، مازاد تقاضا در اقتصاد ظاهر می شود و قیمت ها افزایش می یابد. در واقع، جهت علیت در اینجا از پایه پولی به سمت نقدینگی است.

اما بر اساس نظریات جدید برخی دیگر از کارشناسان اقتصادی، نقدینگی مهمترین متغیر تورمی و اصلی ترین عامل ایجاد تورم است. بر اساس مبانی علم اقتصاد، رشد مستمر و پایدار نقدینگی در طول زمان تنها عامل تورم بلندمدت است. یعنی افزایش نقدینگی باعث می شود که در طول زمان سطح قیمت ها افزایش یابد. متغیر نقدینگی از مجموع پول و پول شبه به دست می آید. وام های بانکی و همچنین کسری بودجه دولت نقش مهمی در افزایش نقدینگی دارند و بنابراین نظارت بر شبکه بانکی و مخارج دولت می تواند رشد نقدینگی را کنترل کند. در اینجا این نقدینگی است که منجر به رشد پایه پولی می شود.

رشد نقدینگی در دهه 90 چگونه بوده است؟

زمانی که تحریم های بین المللی در سال 1990 آغاز شد، اقتصاد ایران با دریایی از ابهامات مواجه شد. در واقع موانع بسیار بر سر راه فروش نفت کشور و بحران در مبادلات بین المللی ایران، اقتصاد کشور را با مشکلات زیادی مواجه کرد. رشد نقطه به نقطه نقدینگی در فروردین 91 21.3 درصد بوده و در سال های بعد روند صعودی داشته است. بنابراین رشد متغیر تورم در تیرماه 1392 41.4 درصد برآورد شد.

اما این وضعیت ادامه پیدا نکرد و پس از آغاز مذاکرات هسته ای، روند رشد نقدینگی نقطه به نقطه کاهش یافت. به عبارت دیگر، با امضای توافقنامه برجام در تیرماه 94 و لغو تحریم ها، رشد نقدینگی که در همان ماه سال 93 بالای 40 درصد اعلام شده بود، در تیرماه 97 به 1/20 درصد کاهش یافت. این رقم کمترین رشد نقدینگی در سال 96 است. حداقل 13 سال

اما خروج آمریکا از برجام با تصمیم ترامپ باعث شد سایه تحریم ها به آسمان اقتصاد ایران بازگردد. در نتیجه عدم اطمینان در اقتصاد ایران افزایش یافت و سوخت تورمی متغیر فراهم شد. بنابراین رشد نقدینگی افزایش شدیدی را تجربه کرد و در مهر ماه 1400 به 42.8 درصد رسید که بالاترین رشد نقدینگی در حداقل 13 سال اخیر است.

ورود بایدن به کاخ سفید در اواخر سال 2019 با تسهیل فروش نفت ایران و کاهش مشکلات کسری بودجه دولت باعث کاهش رشد نقدینگی شد. بنابراین رشد نقدینگی از 42.8 درصد در مهر 1400 به 24.1 درصد در فروردین امسال کاهش یافت.

نوسانات رشد نقدینگی در ماه های اخیر

رشد نقدینگی بین نقطه ای در ابتدای سال جاری 24.1 درصد برآورد شده است. یعنی حجم نقدینگی در فروردین ماه امسال نسبت به فروردین ماه سال گذشته 24.1 درصد رشد داشته است. روند این متغیر تا مرداد ماه سال جاری افزایشی بوده و به 28.4 درصد رسیده است. سپس نرخ رشد این متغیر در شهریور ماه کاهش یافت و 27.8 درصد برآورد شد. این در حالی است که در دو ماه ابتدایی پاییز نرخ رشد نقطه به نقطه این متغیر دچار نوسان شد، به طوری که رشد نقدینگی که در شهریورماه 27.8 درصد ثبت شده بود، در مهرماه به 28.6 درصد افزایش یافت به 28.1٪. درصد در ماه نوامبر به بیان دقیق تر، روند رشد این متغیر حدود 28 درصد بود.

منبع: اکو ایران