بیش از یک سال از ابلاغ این آیین نامه می گذرد واردات خودرو و اگرچه گفته می شد مشکل تامین ارز بزرگترین مانع کارکرد واردات است، اما اکنون دو نماینده مجلس از تصویب معاون اول رئیس جمهور برای استفاده از “ارزهای منشاء خارجی” در واردات خودرو خبر می دهند. توافقی که ظاهرا با بانک مرکزی انجام شده است. روز گذشته وزیر اقتصاد نیز در حاشیه جلسه هیات دولت تلویحا این خبر را تایید کرد و مشکل اصلی واردات خودرو را “ارز” عنوان کرد اما اکنون این مسیر تسهیل شده است.
از سال 2017، محدودیت پولی به عنوان محدود کننده سرعت برای واردات خودرو شناخته شده است. اما سال گذشته پس از حدود چهار سال ممنوعیت، با تصویب مجلس و دولت، تعلیق ورود اتباع خارجی لغو شد، اما مشکل تامین ارز همچنان خودنمایی می کرد. اما در آیین نامه واردات خودرو مقرر شده بود که سالانه یک میلیارد یورو برای واردات خودرو اختصاص یابد و صالح آبادی، رئیس وقت بانک مرکزی نیز اعلام کرده بود که «در تامین ارز مشکلی وجود ندارد». . اما در پایان سال 1401 بانک مرکزی حتی یک یورو هم به واردات خودرو اختصاص نداد. امسال نیز موضوع همین مسیر را طی کرد و همچنان مشکل تامین ارز بود که اولین نقش را در کاهش واردات خودرو داشت. اما علاوه بر محدودیت های پولی، نحوه تامین ارز نیز یکی از موضوعات اساسی در واردات خودرو است.
علاوه بر عرضه مستقیم ارز توسط بانک مرکزی که به نظر می رسد به بن بست رسیده است، قوانین واردات راه های دیگری را برای تامین ارز واردکنندگان پیش بینی کرده است. از این میان می توان به ارز حاصل از صادرات، سرمایه گذاری خارجی، استفاده از ارزهای رمزنگاری شده و … اشاره کرد. البته در این میان دو منبع ارزی وجود دارد که مورد تایید بانک مرکزی برای واردات خودرو نبود که شامل ارز شخصی و ارز با مبدا خارجی می شود. ارز مبدا خارجی به این معناست که منابع پولی مردم و شرکت های خارج از کشور برای واردات مصرف می شود. در آیین نامه واردات خودرو که در 12 شهریور سال گذشته ابلاغ شد، این روش تامین ارز پذیرفته نشد، اما در آیین نامه واردات خودروهای فرسوده که اکنون در انتظار بررسی و تصویب در دولت است، ارز نیز یکی از مواردی است که راه های واردات ارز، خودروهای فرسوده است، اما البته این آیین نامه هنوز از فیلتر هیئت وزیران عبور نکرده است.
راه حل پولی برای واردات خودرو.
با وجود همه این موانع، دو نماینده مجلس در دو روز گذشته از کسب موافقت معاون اول رئیس جمهور برای واردات خودروهای نو و کارکرده با ارز خبر دادند، موضوعی که وزیر اقتصاد نیز تلویحاً آن را تأیید کرد. دو روز پیش جلال رشیدی کوچی نماینده مرودشت در صفحه اینستاگرام خود اعلام کرد که «بالاخره پس از رایزنی های فراوان توانستیم موافقت معاون اول رئیس جمهور را جلب کنیم و پس از آن واردات خودروهای فرسوده انجام می شود. با ارز و مشکلی که بانک مرکزی را نگران کرده بود برطرف شد.
البته رشیدی کوچی به این موضوع اشاره نکرد که دقیقاً دغدغه بانک مرکزی چیست و چگونه این نگرانی برطرف شده است، اما روند هر چه که باشد، اکنون به نظر می رسد راه استفاده از ارز برای واردات خودرو باز شده و می تواند سرعت بخشیدن به این موضوع را افزایش دهد. واردات . خارجی ها به بازار خودرو کشور تبدیل شود. روز گذشته سید احسن خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز به تسریع واردات خودرو اشاره کرد. وی در این خصوص گفت: کندی اجرای مقررات واردات خودرو در شش ماهه نخست امسال دلایل متعددی داشت؛ یک بخش این بود که قبل از آن اولویت های تخصیص و سرمایه گذاری مطرح شده بود و پس از آن تخصیص ارز برای واردات خودرو انجام شد، البته ابلاغ این آیین نامه هم زمان بر بود، پیش بینی می کنیم در نیمه دوم سال این ویرایش با سرعت بیشتری انجام شود.
لطف الله سیاهکلی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس معتقد است تنها مشکلی که تاکنون مانع واردات خودرو شده است، مشکل تخصیص ارز بوده است. وی می گوید: در آیین نامه واردات خودرو روش هایی مانند استفاده از ارز صادراتی و ارز دیجیتال پیش بینی شده بود اما مشکل ارز شخصی و ارز وجود داشت. به گفته سیاهکلی، این در شرایطی است که با موافقت معاون اول رئیس جمهور دیگر نباید مانع واردات شود. از وی پرسیدیم که آیا بانک مرکزی نیز با این روش تامین ارز برای واردات خودرو موافقت کرده است، گفت: آقای مخبر با بانک مرکزی مذاکراتی انجام داده و موافقت کرده است.
سیاهکلی درباره تامین یک میلیارد یورویی بانک مرکزی در آیین نامه سوم شهریور سال گذشته نیز می گوید، اگر دولت ارز داشته باشد این مبلغ را تخصیص می دهد، اما اینها پیگیری ها و راه های جایگزین برای رفع محدودیت هاست که می گویند. برای واردات خودرو در نظر گرفته اند. وی همچنین تاکید می کند که اکنون فقط منتظر تصویب آیین نامه واردات خودروهای فرسوده در هیئت دولت هستیم که احتمالا هفته آینده تصویب خواهد شد. سیاهکالی در پاسخ به این سوال که نظر شورای حاکمیت در مورد این آیین نامه چیست، گفت: در این زمینه نباید مشکلی وجود داشته باشد. بر این اساس سیاهکالی دومین نماینده مجلس است که موضوع واردات خودرو با ارز را تصویب می کند. با این حال باید منتظر ماند و دید که آیا منبع جدیدی برای تامین ارز باز می شود، آیا واردات خودرو شتاب می گیرد یا بار دیگر شاهد ورود اتباع خارجی به کشور هستیم.
چرا بانک مرکزی مخالفت کرد؟
پیش از این در دولت دوازدهم که واردات خودرو به دلیل محدودیت های ارزی ممنوع شد، برخی از واردکنندگان خودرو بارها اعلام کردند که حاضرند از منابع ارزی خود در خارج از کشور برای واردات استفاده کنند اما هر بار با مقاومت بانک مرکزی مواجه شدند. اکنون اگرچه به گفته نمایندگان خانه ملت مشکل واردات با ارز حل شده است، اما همچنان این سوال باقی است که چرا بانک مرکزی از بار واردات به این شکل حمایت نمی کند؟ چه مسائل و چالش هایی باعث شد که بانک مرکزی حتی در سال های اخیر از واردات خودرو از این طریق مالیات بگیرد؟ پاسخ به این سوال می تواند به ما کمک کند تا دید دقیق تری از مشکلاتی که احتمالا در آینده با آن مواجه خواهیم شد داشته باشیم.
از این حیث برخی کارشناسان مدعی هستند که اگر درآمد ریالی حاصل از فروش خودروهای وارداتی که ارز آن از خارج از کشور تامین می شود، در کشور سرمایه گذاری شود، این سیاست از نظر ارزی تاثیر منفی نخواهد داشت. اما اگر واردکننده خودرو بخواهد درآمد ریالی حاصل از فروش خودروهای وارداتی را از محل «بدون انتقال ارز» که همان ارز مبدا خارجی است به ارز تبدیل کند، به این معناست که واردکننده وارد بازار ارز شده است. به شکل خریدار و ایجاد اختلال در بازار. کارشناسان می گویند در این صورت پیامدهای منفی برای بازار ارز به دنبال خواهد داشت و نه تنها مشکل محدودیت های پولی حل نمی شود، بلکه مشکل بازار ارز را تشدید می کند.
یعنی واردکننده به جای استفاده از ارز، ارز مورد نیاز خود را در بازار آزاد تهیه می کند و به جای ارز آن را معرفی می کند که می تواند بازار ارز را مختل کند. گواه این موضوع، اتفاقاتی است که پس از تصویب لایحه یک فوریت واردات خودروهای فرسوده در مجلس رخ داد. پس از این مصوبه بود که تقاضا برای خرید ارز آزاد در بازار افزایش یافت و باعث رشد نرخ ارز شد. موضوع تا جایی پیش رفت که بانک مرکزی بخشنامه ای صادر کرد و اعلام کرد که بانک مرکزی باید از مبدا ارز برای واردات خودرو اطلاع داشته باشد.
از سوی دیگر، به گفته کارشناسان، منابع واقعی ایرانیان خارج از کشور محدود است و در شرایطی که ابهام زیادی در بازار ارز وجود دارد، تمایل به ورود ارزهای شخصی به کشور بسیار کم است. در واقع نگرانی اصلی این است که افرادی که برای واردات خودرو از محل «بدون حواله ارز» اقدام می کنند، هرچند اعلام می کنند که نیازی به تامین ارز از داخل ندارند، اما ارز مورد نیاز برای واردات خودروهای خارجی را تامین می کنند. وارد بازار آزاد می شوند و قبل از ورود خودروها به بازار، بازار ارز را به هم می زنند. برخی معتقدند پیامدهای منفی این نوع عرضه ارز بیشتر از آثار مثبت آن است و مشکل محدودیت منابع ارزی کشور را حل نخواهد کرد.
موضوع دیگری که گفته می شود باعث مخالفت بانک مرکزی شده این است که به دلیل بلاتکلیفی در اقتصاد کشور، هیچکس نمی خواهد سرمایه خود را به صورت ارزی وارد کشور کند تا برای واردات خودرو هزینه کند، اما اکثر این ارزها اگرچه خارج از بازار نیستند، محل قاچاق صادرات هستند و با تعریف این گزینه عملاً قاچاق در کشور ترویج می شود. با وجود این ابهامات، رشیدی کوچی می گوید نگرانی های ارزی بانک مرکزی برطرف شده است. اما مشخص نکرده است که این نگرانی ها چگونه برطرف شده و چه تضمینی وجود دارد که این ارز از بازار آزاد یا منبع ارز حاصل از صادرات قاچاق تامین نشود.
با وجود این دو ریسک اصلی، به نظر می رسد روند کند واردات خودرو، علیرغم اینکه قانون و آیین نامه آن از مدت ها قبل تصویب شده و ناتوانی در تامین یک میلیارد یورویی آن، در نهایت بانک مرکزی را بی نیاز کرد. گزینه . بلکه بار واردات خودرو بدون انتقال ارز را به دوش بکشد.
دنیای اقتصاد
منبع رکنا
