اکوایران: بررسی ها نشان می دهد از زمان تاسیس صندوق توسعه ملی، در برخی از سال های برنامه پنجم توسعه و در بیشتر سال های برنامه ششم، سهم قانونی این صندوق پرداخت نشده است.
اخبار اقتصادی، آمارهای مرکز مطالعات توسعه و آینده نگری حاکی از آن است که سهم قانونی سالانه صندوق توسعه ملی از درآمدهای نفتی بر اساس برنامه ششم توسعه بیش از 30 درصد بوده است اما در طول اجرای این برنامه در اکثر سالها تنها 20 درصد درآمدهای نفتی به ایران می‌رفت. این موسسه واریز شده است. همچنین در برنامه پنجم در برخی سالها بخشی از این صندوق طبق قانون تخصیص نمی یافت. استفاده از درآمدهای نفتی برای تامین هزینه های جاری کشور باعث هدر رفت منابع و جلوگیری از انتقال ثروت بین نسلی ناشی از طلای سیاه می شود. نفتی که معلوم نیست در سال های آینده ارزش فعلی خود را داشته باشد.
صندوق توسعه چگونه و چرا ایجاد شد؟
پس از تجربه ناموفق حساب ذخیره ارزی که در قانون برنامه سوم توسعه ایجاد شد و فعالیت آن در قانون برنامه چهارم توسعه به تصویب رسید. ایده تشکیل صندوق توسعه ملی با نگاهی متفاوت به درآمدهای نفت و گاز در برنامه پنجم توسعه مطرح شد.
هدف از ایجاد حساب ذخیره ارزی، ثبات در میزان استفاده از درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت خام و تبدیل دارایی‌های حاصله به سایر ذخایر، تأمین بخشی از اعتبارات لازم برای تولید، صنعت، معدن و … پروژه های کشاورزی و غیره در بخش غیرانتفاعی دولت از طریق شبکه بانکی استفاده از وجوه این حساب برای تامین هزینه های بودجه در صورت کاهش درآمدهای ارزی نفت.
در سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه، تغییر چشم‌انداز راهبردی درآمدهای نفت و گاز و تبدیل آن از منبع تأمین مالی بودجه عمومی دولت به «منابع و سرمایه‌های اقتصاد زا» از طریق ایجاد درآمدهای نفت و گاز ابلاغ شده است. توسعه صندوق ملی
به این معنا، تشکیل صندوق توسعه ملی در سال 1389 و بر اساس ماده (84) قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی کشور به تصویب مجلس رسید. اجرای این سیاست بر اساس قانون برنامه پنجم توسعه کشور و با هدف تبدیل بخشی از درآمد حاصل از فروش نفت، گاز و میعانات گازی و فرآورده های نفتی به ثروت و اقتصاد مولد و پایدار. سرمایه های مولد و حفظ مشارکت نسل های آینده در منابع. همانطور که گفته شد، صندوق توسعه ملی در سال 1388 تشکیل شد و در دی ماه 1389 به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.
سهم صندوق توسعه ملی در سال های برنامه پنجم
براساس قانون برنامه پنجم توسعه که از سال 90 آغاز شد، سهم صندوق توسعه ملی از درآمدهای نفت و گاز باید در سال اول اجرای برنامه 20 درصد و تا پایان برنامه هر سال سه درصد افزایش یابد. گزارش مرکز تحقیقات توسعه و آینده نگری نشان می دهد که در ابتدای اجرای برنامه پنجم این قسمت مطابق با اهداف واریز شده است. اما در پایان سال 92 قانون اصلاح بودجه به دولت اجازه داد که نسبت صندوق را که امسال 26 درصد بود به 20 درصد کاهش دهد. بدیهی است که این برخلاف برنامه پنجم توسعه بوده است. آمارها نشان می دهد که بر اساس برنامه پنجم در سال 93 سهم صندوق از درآمدهای نفتی 29 درصد بوده است. اما در زیر مشاهده می کنید که بین قسمت سپرده شده صندوق و قسمت قانونی آن تفاوت زیادی وجود دارد. بنابراین در پایان برنامه پنجم توسعه باید سهم صندوق از درآمدهای نفتی به 35 درصد می رسید اما در عمل 20 درصد گزارش شد.
دخالت ترامپ در این صندوق
خروج ترامپ از برجام همزمان با آغاز اجرای برنامه ششم توسعه بود. شروع این برنامه از سال 1996.
و خروج ترامپ از برجام در اوایل سال 1997 اتفاق افتاد، بنابراین در سال های اجرای این برنامه، فاصله قابل توجهی بین سهم درآمدهای نفتی به صندوق و کمک قانونی وجود دارد.
بر اساس برنامه ششم توسعه مقرر شد در سال اول برنامه 30 درصد از درآمد صادرات نفت به صندوق توسعه ملی اختصاص یابد و هر سال دو درصد به این نسبت اضافه شود. اما داده ها نشان می دهد که در کل دوره اجرای این برنامه تا سال 1400، سالانه تنها 20 درصد از درآمدهای نفتی به این صندوق اختصاص می یافت، در حالی که هدف گذاری این برنامه بیش از 30 درصد این درآمدها بود.
بهترین راه برای استفاده از درآمدهای نفتی
صندوق توسعه ملی برای تخصیص بهینه درآمدهای نفت و گاز برای توسعه زیرساخت ها و رشد اقتصادی کشور تشکیل شد. به عبارت دقیق‌تر، بهترین راه برای بهره‌برداری از درآمدهای نفتی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اقتصادی مانند صنعت، مدارس، بیمارستان‌ها، حمل‌ونقل عمومی و غیره است. زیرا این امر موجب استقرار رشد اقتصادی بلندمدت و پایدار شده و به نفع نسل های آینده خواهد بود. از سوی دیگر، اگر درآمدهای موقت نفت را صرف هزینه های جاری از جمله بدهی ها، تظلمات و حقوق های دولتی شود، مانند این است که فردی برای امرار معاش، فرش را از زیر پای خود بفروشد. این رویکرد در نهایت منجر به از دست رفتن فرصت های باشکوه رشد اقتصادی کشور خواهد شد.
منبع اکو ایران
