بررسی قانون ساماندهی بازار خودرو

اکوایران: بررسی وضعیت قانون سازمان صنعت خودرو نشان می دهد که با وجود اجرای این قوانین، کارایی آن در کشور ضعیف بوده است.

اخبار اقتصادی، احتمالا در این مدت درگیر اخبار واردات خودروهای دست دوم و تنظیم بازار خودرو بوده اید. قوانینی که توسط دولت برای کنترل و ساماندهی این صنعت نوشته شده و به دنبال بهبود کارایی این بازار است.

مرکز پژوهش‌های مجلس در یکی از جدیدترین گزارش‌های خود به بررسی قانون ساماندهی بازار خودرو پرداخته و مواد قانونی قابل ارزیابی را مورد ارزیابی قرار داده است.

بر اساس گزارش این مرکز، 5 مورد برتر مورد بررسی «1، 4، 11، 12 و 13» بوده است. این مرکز اقدامات دولت در اجرای این مواد قانونی را کافی دانسته اما اثربخشی این مواد قانونی را در بازار خودرو تایید نکرد. در ادامه این گزارش بررسی و میزان اثربخشی قانون ساماندهی بازار خودرو در این بازار مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.

ماده (1)؛ شاخص هایی برای تعیین هزینه های ورودی

اولین ماده قانونی که نیاز به بررسی دقیق دارد، ماده (1) قانون سازمان صنعت خودرو است. بر اساس این مقاله، «دولت برای تعیین هزینه ورودی خودروهای سواری بر اساس حجم موتور، مصرف سوخت و سطوح آلایندگی لازم است. »

وزارت امنیت که وظیفه داشت به این قانون عمل کند، نتوانست آن را به طور کامل اجرا کند. به عبارت دیگر، در قانون، تعیین عوارض ورودی باید بر اساس سه مولفه حجم موتور، مصرف سوخت و میزان آلایندگی باشد، در حالی که در حال حاضر تعیین این عوارض تنها بر اساس حجم موتور است.

از آنجایی که علت اصلی آلودگی در شهرهای بزرگ مربوط به وسایل نقلیه است. یکی از معیارهای اثربخشی این قانون کاهش آلاینده ها خواهد بود. از آنجایی که دولت برای تعیین حقوق ورودی و تخفیف واردات تنها به حجم موتور متکی بوده است، در این سال‌ها تاثیری بر میزان آلودگی شهرهای بزرگ نداشته است.

به عبارت دیگر، اگر دولت بر اساس میزان آلایندگی و مصرف سوخت و همچنین حجم موتور، حقوق ورودی و تخفیف واردات را تعیین می کرد، خودروهای با آلایندگی کمتر به تدریج وارد بازار خودرو کشور می شدند و به تدریج از آلایندگی شهرها کاسته می شد. بنابراین می توان گفت که اثربخشی این ماده در این مدت ضعیف بوده است.

ماده (4)؛ تدوین آیین نامه واردات خودروهای جدید.

ماده دوم این قانون که امکان ارزیابی اجرا و اثربخشی آن را دارد، ماده (4) است.

طبق این مقاله واردات خودرو بر اساس آیین نامه ای که به پیشنهاد وزارت صنعت، معدن و تجارت با شرایط زیر به تصویب هیات وزیران می رسد مجاز است:

• تعیین مشخصات فنی خودرو با اولویت واردات خودروهای برقی، هیبریدی، کم مصرف، ایمن و پرکاربرد.
• ارائه خدمات پس از فروش و انتقال فناوری.
• تعیین صلاحیت فنی و حرفه ای واردکنندگان و داشتن نمایندگی رسمی خودروساز خارجی.
• تعیین سقف واردات خودرو با توجه به تنظیم بازار، حمایت از تولید ملی باکیفیت و رعایت منابع ارزی کشور با اولویت استفاده از ارز برای کالاهای اساسی و ضروری.

تبصره ۱ – واردات اقلام ضروری غیرتجاری که رونوشت آن توسط هیات وزیران تعیین می شود مشمول این ماده نخواهد بود.

تبصره ۲ – حکم این ماده به مدت پنج سال از تاریخ ابلاغ اعتبار دارد.»

بررسی وضعیت تدوین آیین نامه جدید خودرو نشان می دهد که وزارت حراست به طور کامل به تعهدات خود در رابطه با این ماده عمل کرده است. این قانون قبلاً وضع شده و در حال اجراست. از آنجایی که هدف این ماده قانونی تثبیت و تنظیم بازار خودرو در کشور بوده است، بنابراین ملاک اثربخشی این قانون را باید در ثبات این بازار دانست.

بر اساس آمارهای موجود از حجم واردات و قیمت خودروهای جدید وارداتی به کشور، در سال‌های اخیر تخصیص ارز برای واردات این خودروها قطره چکانی بوده و باعث افزایش شدید قیمت‌ها شده است. خودروهای وارداتی و مونتاژی البته این قانون توانسته تا حدود زیادی آشفتگی بازار خودرو را کنترل کند. بنابراین گزارش مرکز پژوهش های مجلس، اثربخشی این ماده قانونی «متوسط» ارزیابی شده است.

مواد (11 تا 13)؛ رفع موانع گمرکی و استانداردهای خودرو.

مواد قانونی 11 تا 13 آنها با هم منجر به تنظیم بازار خودرو در کشور خواهند شد. ماده 11 این قانون بر واردات خودروهای فرسوده تاکید دارد و در دو ماده دیگر بر رفع موانع گمرکی و استاندارد تاکید شده است که می تواند به تنظیم بازار خودرو کمک کند.

این مواد قانونی عبارتند از:

“ ماده (11) – برای تنظیم بازار خودرو، واردات خودروهای فرسوده مجاز است.

تبصره «1» – برای واردات این خودروها، انتقال فناوری موضوع بند «2» و همچنین اعمال بند «3» ماده (4) این قانون الزامی نیست.

تبصره ۲ – آیین نامه اجرایی این ماده شامل مواردی از قبیل نحوه تامین ارز مورد نیاز و حمایت از تولید داخل، استانداردهای فنی این خودروها، عمر مفید (کمتر از پنج سال در زمان ورود به گمرک) و نحوه احراز هویت می باشد. آنها و شرایط واردات توسط اشخاص حقیقی و حقوقی به پیشنهاد وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، گمرک جمهوری اسلامی ایران، خدمات سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان ملی استاندارد ایران ظرف یک ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون تهیه و تصویب می شود. وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است گزارش اجرای این ماده را هر شش ماه یکبار به کمیسیون صنایع و معادن شورای اسلامی ارسال کند.

ماده (12) – تبصره «6» ماده یک قانون محاسبه و وصول حقوق گمرکی، سود بازرگانی و مالیات انواع خودروهای وارداتی و ماشین آلات راهسازی و قطعات آنها مصوب 10/02/1371 به شرح زیر است. اصلاحیه و تبصره «8» ماده واحده مذکور حذف می‌شود:

تبصره 6 – ارزش ماشین آلات راهسازی و خودروهای قابل ورود به کشور (اعم از نو یا کارکرده) هر ساله پس از بررسی مدارک موجود اعم از قیمت شرکت‌های سازنده یا قیمت از نمایندگی‌های عمده در کشورهای ثالث یا قیمت بازار (برای ماشین آلات و خودروهای مستعمل) توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت با هماهنگی گمرک جمهوری اسلامی ایران تعیین می شود و مبنای محاسبه حقوق ورودی (شامل حقوق گمرکی و بازرگانی) می باشد. درآمد).

ماده (13) – استفاده از استانداردهای ملی کشور یا استانداردهای کشور مبدا برای خودروهای وارداتی موضوع این قانون با تایید سازمان ملی استاندارد ایران و سازمان حفاظت محیط زیست امکان پذیر است.»

بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، دولت در این سه قانون توانسته است وظایف خود را به طور کامل اجرا کند. اما در نهایت همانطور که گفته شد این قوانین باید در تنظیم بازار خودرو در داخل کشور تاثیرگذار باشد.

یکی از ارکان اصلی کنترل بازار خودرو در کشور، عرضه آن است که در قالب تولید و واردات قابل انجام است. مواد قانونی قبلی بر تنظیم بازار خودرو از طریق واردات تمرکز دارد. بررسی ها نشان می دهد از آنجایی که تامین ارز یکی از مشکلات اساسی واردات خودرو است، استفاده از خودروهای فرسوده به جای نو می تواند مقرون به صرفه باشد و بازار خودروهای داخلی را کنترل کند.

اما نکته ای که باید در نظر گرفت محدودیت های اعمال شده بر عوارض واردات و تعرفه واردات حمل و نقل عمومی است. بر این اساس خودروهای کارکرده وارداتی تفاوت قیمت زیادی را در ایران و سایر کشورها تجربه کرده اند. اتفاقی که باعث نارضایتی زیادی در بین مردم شده است.

از سوی دیگر باید سود بازار خودروهای حمل و نقل عمومی نیز کاهش یابد تا ناوگان شهری و بین شهری کشور با سرعت بیشتری بهبود یابد.

از این رو، مرکز تحقیقات در مجموع اثربخشی قوانین دولتی بر بازار خودرو را در دو مورد «متوسط» و در یک مورد «ضعیف» ارزیابی کرد.

در نهایت می توان گفت که عملکرد دولت در اجرای قوانین مناسب بوده و توانسته بیش از 90 درصد وظایف خود را به بهترین نحو انجام دهد. اما هر کدام از این قوانین برای رسیدن به هدف خاصی طراحی شده اند و باید بتوانند تاثیر خوبی در بازار داشته باشند. گزارش مرکز پژوهش های مجلس حاکی از آن است که اثربخشی این قوانین در بازار خودرو حدود 30 درصد است و در ایجاد نتیجه مورد انتظار موثر نبوده است.

منبع اکو ایران