با یک میلیارد دلار چند خودرو می توان وارد کرد؟

به گزارش اخبار اقتصادی، روزنامه دنیای اختاز نوشت: دیروز ابتدا این وزیر اقتصاد و دارایی بود که در توییتی از گشایش نقطه کور واردات خودرو خبر داد.

عبدالناصر همتی در صفحه شخصی خود نوشت: همه بدانند که ما اجازه انحصار در هیچ زمینه و صنعتی را نمی دهیم. همه صنایع باید با رقبای خارجی خود رقابت کنند. منافع ملت ایران در رقابت است. چندی پس از این توئیت وزیر اقتصاد، رئیس کل بانک مرکزی خبری را اعلام کرد که نشان می دهد منظور همتی از بازکردن گره کور واردات چیست.

اظهارات این دو مسئول اقتصادی کشور تاییدی بر توقف ثبت سفارش خودرو در سال جاری است. اینکه همتی از واژه نقطه کور استفاده کرد و فرزین در اواسط سال از اختصاص یک میلیارد ارز برای واردات خودرو خبر داد جز توقف سفارش خودرو در سال جاری معنای دیگری ندارد.

در هر صورت، همانطور که این دو مقام اقتصادی کشور اعلام کردند، یک میلیارد دلار برای واردات خودرو – برای امسال – در نظر گرفته شده است و با این اقدام فرض بر این است که گره کور واردات باز شود و رقابت ایجاد شود. در بازار خودرو ایجاد شود اما آیا چنین رویدادی رخ خواهد داد؟

«میلیارد دلار» عبارتی است که در حوزه واردات خودرو برای عموم مردم آشناست. در سال اول آزادسازی واردات، اعلام شد که یک میلیارد دلار ارز برای واردات تخصیص داده شده است و پیش بینی می شود در سال 200 هزار خودرو (بر اساس مقررات واردات خودرو) به کشور وارد شود. این در حالی است که یک میلیارد دلار تخصیص داده نشد و البته 200 هزار دستگاه وعده داده شده تحویل داده نشد. از ابتدای سال 1401 واردات خودرو در کشور از سر گرفته شد تا به امروز کل ارز اختصاص یافته به واردات خودرو به 650 میلیون دلار هم نمی رسد. علاوه بر این، برآورد می شود که مجموع خودروهای وارداتی به کشور در این مدت کمتر از 32 هزار دستگاه باشد. از این رو افکار عمومی وعده های این سیاستمدار در زمینه واردات خودرو (چه در تخصیص ارز و چه در میزان واردات) را به خوبی به یاد نمی آورند و به احتمال زیاد با تردید به وعده های جدید می نگرند.

البته شکی نیست که واردات خودرو از این پس شتاب بیشتری خواهد گرفت. چرا که اظهارات وزیر اقتصاد و اعلام تخصیص یک میلیارد دلار ارز برای واردات نشان از قصد دولت برای تسریع در واردات خودرو دارد. اما مشکل اینجاست که در خصوص تخصیص یک میلیارد دلار ارز به واردات و البته رقابت گسترده در بازار خودرو به دلیل این تصمیم ارزی دولت، سوالاتی وجود دارد.

اولین ابهام این است که آیا میلیارد دلار وعده داده شده در سال جاری واقعا به واردات خودرو اختصاص خواهد یافت؟ این ابهام به این دلیل است که وعده میلیاردی قبلا داده شده اما محقق نشده است و تحقق آن این بار نیز (به ویژه با توجه به سیاست ریاضتی پولی کشور) مورد تردید است. برخی فعالان واردات معتقدند نیمی از مبلغ وعده داده شده در سال جاری صرف واردات خودرو می شود. به گفته آنها با 500 میلیون دلار می توان 25 هزار خودرو با میانگین قیمت 20 هزار دلار وارد کرد. اگر میانگین قیمت را 15 هزار دلار در نظر بگیریم، می توان در نیمه دوم امسال حداقل 35 هزار خودرو وارد کرد.

این اتفاق – واردات 35 هزار دستگاه خودرو به کشور در نیمه دوم سال – اگر به نتیجه برسد بسیار حائز اهمیت خواهد بود، زیرا در دو سال اخیر که از آزادسازی واردات می گذرد، این تعداد خودرو وارد نشده است. کشور . بنابراین اگر خودرویی در مدت شش ماه یا دو سال وارد شود، اتفاق بزرگی محسوب می شود (البته هنوز نمی توان گفت که تعداد واردات خودرو مناسب و کافی است). این در حالی است که اگر این تعداد خودرو در نیمه دوم سال وارد شود، مجموع خودروهای وارداتی به کشور در سال جاری به 55 هزار دستگاه می رسد. همچنین با توجه به واردات بیش از 11 هزار دستگاه در سال گذشته، پس از رفع توقیف پنج ساله، مجموع خودروهای وارداتی به کشور به 66 هزار دستگاه می رسد.

رقابت همه جانبه در بازار خودرو؟

اما ابهام دیگر درباره اهمیت وعده جدید مسئولان برای واردات خودرو به موضوع رقابت در بازار مربوط می شود. وزیر اقتصاد می گوید دولت در هیچ زمینه و صنعتی اجازه انحصار نمی دهد و همه صنایع باید با رقبای خارجی خود رقابت کنند. آنچه از این اظهارات همتی برمی آید این است که تصمیم جدید پولی دولت برای واردات خودرو باعث ایجاد رقابت در بازار خودرو خواهد شد و خودروسازان داخلی مجبور به رقابت با رقبای خارجی خواهند بود. اما آیا این اتفاق خواهد افتاد؟ آیا با 60 تا 70 هزار خودروی وارداتی در سال می توان در بازار کشور رقابت کرد؟ برای پاسخ به این سوال با زبان آمار صحبت می کنیم. بر اساس برآوردها امسال 1.7 میلیون خودرو در کشور تولید خواهد شد. اگر تعداد خودروهای سواری دو خودروساز بزرگ را یک میلیون و 400 هزار دستگاه در نظر بگیریم، با این میزان تولید، طبیعتا برای ایجاد رقابت در بازار، باید نسبت مشخصی از خودروها وارد شود.

در اینجا دو فرض را در نظر می گیریم. نخست اینکه امسال نیمی از ارز وعده داده شده به واردات خودرو اختصاص می یابد و بر اساس محاسبات قبلی 55 هزار دستگاه خودرو وارد کشور می شود. اگر این عدد را گرد کنیم و 60 هزار دستگاه خودرو در نظر بگیریم، نسبت خودروهای تولید داخل به خودروهای وارداتی 1 به 23 می شود. یعنی به ازای هر 23 خودروی داخلی فقط یک خودرو وارد می شود. این در حالی است که سال گذشته مشارکت مونتاژکاران در تولید از مرز 300 هزار دستگاه گذشت، بنابراین خودروهای وارداتی همچنان در اقلیت مطلق خواهند بود.

حال فرض می کنیم که یک میلیارد دلار وعده داده شده امسال تخصیص یابد. با میانگین قیمت 20 هزار دلار در نیمه دوم امسال 50 هزار دستگاه خودرو قابل واردات است. با احتساب 20 هزار خودروی وارداتی در نیمه نخست امسال، کل خودروهای وارد شده به کشور در سال جاری 70 هزار خودرو خواهد بود. اگر میانگین قیمت را 15 هزار دلار در نظر بگیریم، می توان در نیمه دوم سال حدود 70 هزار خودرو وارد کشور کرد. با احتساب 20 هزار دستگاه خودروی وارداتی در نیمه نخست سال، مجموع واردات امسال به 90 هزار دستگاه می رسد. در این صورت نسبت خودروهای تولید داخل به خودروهای وارداتی حداقل 1 به 15 خواهد بود به عبارتی به ازای هر 15 خودروی تولید داخل یک خودرو وارد می شود.

آیا با این نسبت ها می توان به ایجاد رقابت همه جانبه در بازار خودرو امیدوار بود؟