اگر تورم تک رقمی باقی بماند؛ رویای گمشده ایرانیان

اکوایران: اگر شاخص قیمت از سال 2017 با میانگین تورم 2015 و 2016 (حدود 9 درصد) رشد می کرد، قیمت های امروز در سطح بسیار پایین تری نسبت به سطح فعلی قرار می گرفت. این تفاوت فاحش تأثیر عمیق رویدادهای سیاسی و اقتصادی بر زندگی مردم را نشان می دهد.

اخبار اقتصادی، در سال های اخیر اقتصاد ایران با فراز و نشیب های زیادی روبرو بوده است. دولت یازدهم در شرایطی روی کار آمد که کشور تحت تحریم های شدید بین المللی قرار داشت. اما این دولت با شعار لغو تحریم ها و آغاز مذاکرات بین المللی امیدی را در جامعه ایجاد کرد. این امیدها در کنار سیاست های جدید اقتصادی باعث کاهش چشمگیر نرخ تورم در سال های ابتدایی این دولت شد. از تابستان 2013، نرخ تورم نقطه به نقطه روند نزولی را آغاز کرد. این کاهش تورم به حدی بود که تا آبان ماه همان سال نرخ تورم به کمتر از 40 درصد رسید و همچنین این روند کاهشی ادامه داشت تا اینکه در آبان ماه 1393 تورم نقطه‌ای به 10.5 درصد کاهش یافت کاهش تورم تا حد زیادی ناشی از انتظارات مثبت جامعه و سیاست های اقتصادی وزارت اقتصاد دولت یازدهم بود. با امضای توافقنامه برجام در سال 2014، این انتظارات مثبت تقویت شد و متعاقباً ایران شاهد طولانی ترین دوره تورم تک رقمی در تاریخ خود بود. از آذر 1393 تا اردیبهشت 1396، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه همواره زیر 10 درصد بوده و حتی در برخی ماه‌ها به کمترین حد خود یعنی 5.7 درصد در آذرماه 1394 رسیده است. دهه 90، سال های 95 و 96 بوده است. دو سال، قیمت ها تا الان چند برابر شده بود؟

بزرگترین شوک تورمی در اقتصاد ایران در سال های اخیر؛ پیروزی

با خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از توافق برجام در بهار 2017، شرایط اقتصادی ایران به سرعت تغییر کرد. این تصمیم ترامپ نه تنها با مخالفت شدید در داخل آمریکا مواجه شد، بلکه اثرات منفی گسترده ای بر اقتصاد ایران داشت. تورم نقطه به نقطه که در فروردین 1396 تک رقمی بود، در مهرماه همان سال به 32.8 درصد و در اسفندماه 47.5 درصد رسید. این روند صعودی در سال بعد ادامه یافت و در می 2018، تورم نقطه به نقطه به 52.1 درصد رسید، بالاترین نرخ تورم از اوایل دهه 1990.

با این حال، این وضعیت برای همیشه دوام نیاورد. با وجود افزایش قیمت بنزین در نوامبر 2019، نرخ تورم نقطه به نقطه روند نزولی را آغاز کرد و در فروردین 1398 به 19.5 درصد کاهش یافت. این کاهش تورم بخشی به سیاست های تعدیلی دولت و بخشی به رویدادهای بین المللی مربوط می شود. ترامپ در ابتدا هشت مشتری عمده نفت ایران را از تحریم‌ها معاف کرد، اما در اواخر سال ۲۰۱۸ این معافیت‌ها را لغو کرد و ایران با چالش‌های بیشتری در فروش نفت مواجه شد. همچنین شیوع ویروس کرونا در اواخر سال ۲۰۱۸ و اوج آن در سال ۲۰۱۹ نیز اثرات منفی قابل توجهی بر اقتصاد ایران داشته است.

با روی کار آمدن دولت سیزدهم در مرداد 1400، نرخ تورم نقطه به نقطه 43.7 درصد بود. این دولت با اعمال سیاست های جدید اقتصادی توانست روند کاهشی تورم را آغاز کند. تا فروردین 1401 نرخ تورم به 9/32 درصد کاهش یافت. اما اردیبهشت همان سال دولت سیزدهم با اجرای سیاست «حذف ارز ترجیحی 4200 تومانی» که به «جراحی اقتصادی» معروف شد، شوک تورمی ایجاد کرد. گرچه این سیاست اجتناب ناپذیر بود، اما در کوتاه مدت اثرات منفی بر اقتصاد گذاشت و نرخ تورم نقطه به نقطه در خرداد 1401 به 5/47 درصد رسید.

اما این افزایش تورم دیری نپایید و پس از آن دوباره نرخ تورم کاهش یافت. در فروردین 1402، تورم نقطه به نقطه به 55.5 درصد رسید که بالاترین نرخ تورم از اوایل دهه 90 بود، اما از آن زمان روند نزولی تورم آغاز شد و تا پایان سال 1402 این نرخ کاهش یافت. بانک مرکزی ایران اجرای سیاست های پولی جدید و کنترل رشد نقدینگی را دلیل این کاهش عنوان کرد.

با وجود کاهش نرخ تورم در سال های اخیر، نرخ تورم نقطه به نقطه در سال 1403 همچنان بالای 30 درصد باقی مانده است. اگر ایران مسیر اقتصادی سال های 95 و 96 را ادامه می داد، آیا می توانست به تورم کمتری دست یابد؟

قیمت ها 9 برابر افزایش یافت. اما چرا؟

اداره آمار هر ماه شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) را به سال پایه 1400 به روز می کند. به زبان ساده، این شاخص سطح قیمت را در هر ماه نشان می دهد. رشد این شاخص نشان دهنده تورم است.

همانطور که گفته شد، از اوایل دهه 90 تاکنون، شاخص بهای مصرف کننده کمترین میزان رشد را در سال های 95 و 96 داشته است، بنابراین تورم به نقطه صفر رسیده و سال در این سال ها تک رقمی شده بود. اگر در این دو سال تورم ایران به عنوان تورم متوسط ​​به مسیر خود ادامه می داد، قیمت ها در پایان آذر 1403 چند برابر می شد؟

محاسبات اکو ایران نشان می دهد که در این صورت قیمت ها از ابتدای سال 1396 تا پایان آذرماه 1393 تنها حدود 1.6 برابر خواهد بود. از زمان آنچه به وضوح می تواند محل اختلاف در این دو سناریو باشد، وضعیت انتظارات اقتصادی است. در سال‌های 95 و 96 به دلیل امضای برجام و حل نسبی اختلافات هسته‌ای با غرب، موجی از سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران شکل گرفت و انتظارات مثبت، فعالان اقتصادی، شرکت‌ها و مردم را با خوش‌بینی به آینده، ثبات قیمت‌ها را پذیرفت. . پس از خروج ترامپ از برجام در سال 1997، این انتظارات مثبت از بین رفت. این مشکل در کنار سایر مشکلات ساختاری باعث شد که تورم ایران مسیر سال های 95 و 96 را طی نکند و اکنون قیمت ها به جای 1.6 برابر، 9 برابر شده است.

این در حالی است که طی یک سال گذشته بانک مرکزی و سایر نهادهای اقتصادی بسته های سیاستی متعددی تدوین کرده اند که در نتیجه تورم توانسته از سطوح بالای 40 درصد به کمتر از 35 درصد کاهش یابد.

منبع: اکو ایران