از احمدی نژاد تا رئیسی/بازار اجاره خودرو را چه کسانی باز کردند؟

رکنا – به گزارش خبرآنلاین، این روزها بازار مملو از آگهی های فروش حواله خودروی جانبازان است، حواله هایی که معادل قیمت واحدهای مسکونی در شمال تهران است. تاریخچه شکل گیری بازار سیاه خرید و فروش محموله های خودرو برای جانبازان ریشه در اعطای امتیاز ویژه به این صنف دارد، امتیازی که به آنها اجاره نامه واردات خودرو با حجم بالا و قیمت های نجومی اعطا می کند. این اولین بار نیست که بازار سیاه خرید و فروش حواله برای اعطای امتیاز ویژه به گروه خاصی از مردم شکل گرفته است. پیش از این شاهد بودیم که با اجرای طرح جمعیت جوانان، محموله هایی از خودروهای این طرح در بازار سیاه با قیمت های نجومی خرید و فروش می شد. نکته جالب اجرای این طرح ها و اعطای امتیاز ویژه به قشر خاصی از افراد این است که به طور معمول این قشر ثروت کافی برای مشارکت در این طرح ها را ندارند و با فروش حواله های خود، در نهایت این امتیاز ویژه به دست ناظران می رسد. ثروتمند، یا با اطلاعاتی در مورد اجاره ها و روابط موجود، دلال ها شروع به واردات خودروهایی با طرح های خاص می کنند که در نهایت با قیمت های نجومی به بازار می آیند.

اولین بار در اواسط دهه 1980 بود که امتیازی برای واردات خودرو به یک گروه خاص تعیین شد. محمود احمدی نژاد رئیس دولت ششم در سال های 85 و 86 از طرح صدور 4700 خودروی خارجی برای معلولان با معافیت 30 میلیون تومانی گمرکی خبر داد. 6 سال بعد و در سال 1390 سازمان مددکاری اعلام کرد که سایتی برای ثبت نام از متقاضیان خودروهای مناسب سازی راه اندازی شد و بیش از 20000 معلول برای دریافت خودروهای مناسب سازی ثبت نام کردند. معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در سال 1392 گفت: اسامی معلولانی که می توانند خودروی گمرکی دریافت کنند به وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی ارسال شده است و وظیفه معلولان برای دریافت خودرو خواهد بود. به زودی مشخص می شود.» در سال 1393 مجوز واردات 106 خودروی معلول صادر شد. این در حالی است که تا امروز هیچ خبری از موفقیت معلولان در واردات خودرو منتشر نشده است.

اما سنت اعطای امتیازات ویژه اقتصادی به گروهی خاص پس از محمود احمدی نژاد همچنان ادامه دارد. در مرداد 1402 با پیشنهاد بنیاد شهید و امور ایثارگران با اعطای امتیاز واردات خودرو به جانبازان موافقت شد. اگرچه واردات خودرو به کشور کج و مریض است، اما روند صدور آیین نامه و ثبت نام برای واردات خودرو از جانبازان به صورت منظم، منظم و سریع پیش می رود.

امتیاز ویژه تنها به واردات برندهای غیر چینی و گران قیمت برای جانبازان محدود نمی شود، امتیازات دیگری نیز وجود دارد، از جمله اینکه این گروه می توانند خودرو را هم به تنهایی و هم از طریق شرکت های معرفی شده از سوی وزارت حراست وارد کنند. ممنوعیت ثبت نام خودروهای فرسوده جانبازان برداشته شده و واردات آنها بدون پرداخت سود بازرگانی انجام می شود.

افزایش سقف ارزی واردات خودروهای جانبازان و وجود برندهای اروپایی، کره ای و ژاپنی در لیست واردات مجاز این قشر، احساسات متفاوتی را در جامعه به وجود آورده و این سوال را ایجاد کرده است که چرا مردم عادی تمکن مالی برای واردات خودرو با ممنوعیت قانونی آنها مجاز به انتخاب و واردات خودروهای چینی و خودروهای زیر 20 هزار یورو هستند و محدودیت های پولی برای جانبازانی که اکثر آنها حتی توانایی تامین بخشی از این ارز را ندارند، رفع شده است. این بدان معناست که هنوز دلال ها درگیر هستند. سوال دیگر این است که چرا در شرایطی که واردات خودرو به کندی پیش می رود و اکثر ثبت نام کنندگان سال گذشته هنوز خودروی خود را دریافت نکرده اند، روند واردات خودرو برای ایثارگران آغاز شد؟

در پشت صحنه اصرار دارند که خودرو به هر شکلی وارد شود

امیرحسین کاکایی، کارشناس صنعت خودرو اظهار داشت: تنها راه واردات خودرو رانتی است؛ ارزهایی در خارج از کشور داریم که بلوکه شده و نمی توانیم از مجاری رسمی وارد کشور کنیم و واردات خودرو یکی از ارزهای بهتر است. راه های دور زدن تحریم ها و رانت خواری ها در سال های اخیر به نمایندگی از طرح های جمعیتی جوانان و به عنوان مثال امسال و سال آینده رانت بین جانبازان با طرح واردات خودرو، رانت دادن و حمله به صنعت خودرو قطعا اشتباه است.

قیمت نجومی واگذاری خودروهای جانبازان در بازار

فیروز نادری کارشناس بازار خودرو می گوید: خودروها به نام جانبازان وارد می شود و سپس سهام آن در بازار فروخته می شود، این طرح اشتباه است و اگر واردات خودرو به صورت گسترده انجام شود، این گونه است. خیلی بهتر است به گروه خاصی امتیاز اختصاص دهیم «در حال حاضر خودروهای جانبازان تا 3 میلیارد تومان در بازار حواله خرید و فروش می شود».

طرح واردات خودرو برای جانبازان واردات خودروهای لوکس

نادری افزود: خودروهایی با حجم موتور بالا و قیمت های بین 30 تا 40 میلیارد تومبا در حال حاضر وارد کشور می شود که مشخص نیست این خودروها چگونه وارد کشور می شود و چه کسانی پشت این واردات هستند، طرح واردات خودرو است. برای جانبازان راه را برای واردات خودروهای خاص به کشور باز کرد طرح واردات خودروی جانبازان راه را برای واردات خودروهای لوکس به کشور هموار کرد و با روابطی که با آن ها دارند راه ورود خودروهای جانبی را به چند نفر نشان داد گمرک و جاده

جامعه نسبت به مسئولان بدبین است.

سعید ماندری، جامعه شناس درباره واکنش جامعه به اجرای چنین طرح هایی گفت: ذهنیت جامعه در این راستا است: در 30 تا 40 سال گذشته بسیاری از قوانین اجاره ای دور زده شده و یا دور زده شده است. هر رفتاری که مسئولین با تعبیر منفی جامعه مواجه می شوند، با این مشکل مواجه می شوند، در نتیجه نسبت به هر اقدامی از سوی مسئولان واکنش منفی نشان می دهند.

امتیاز دادن نباید منجر به فساد و فاصله گذاری اجتماعی شود

وی ادامه داد: اگر قانون به درستی اجرا شود اشکالی ندارد، اما اگر امتیاز دادن منجر به فساد و فاصله گذاری اجتماعی شود، نتیجه مفیدی نخواهد داشت؛ در تصویب چنین قوانینی باید در نظر گرفت که آیا ایثارگران دارند یا خیر. وسیله ای برای واردات یا عدم توانایی آنها برای این کار، خود به خود این قانون تبدیل به محل رانت خواری می شود، در نتیجه اجرای چنین طرحی باعث ایجاد فساد می شود.