آیا ایران خودرو و سایپا به چینی ها می رسند؟

به گزارش اخبار اقتصادی به نقل از داده های دنیای اقتصاد، واگذاری سهام خودروسازان بخش خصوصی این روزها به ویژه با در نظر گرفتن شعار سال – جهش تولید با مشارکت مردمی – جدی‌تر به نظر می‌رسد و نکته خاص این است که سهام دو خودروساز بزرگ مشتریان جدیدی پیدا کرده است. تا دیروز تنها از قطعه سازان بزرگ داخلی به عنوان یکی از مشتریان اصلی سهام ایران خودرو و سایپا یاد می شد که حالا چشم چینی ها نیز به این ماجرا باز شده است. آنطور که منابع آگاه به «دنیای اقتصاد» خبر می دهند، برخی از خودروسازان چینی حاضر در کشور برای خرید سهام خودروسازان بزرگ ایرانی راهی این کشور شده اند.

اگرچه واگذاری سهام دولتی ایران خودرو و سایپا به بخش خصوصی واقعی همواره یکی از بحث های داغ صنعت خودرو کشور بوده و دولت ها نیز مانورهای زیادی در این زمینه انجام داده اند، اما این دو غول جاده ای همچنان ادامه دارند. تحت کنترل دولت از این رو ممکن است این سوال پیش بیاید که چرا این روزها موضوع واگذاری سهام دو خودروساز بزرگ کشور به بخش خصوصی بیشتر مطرح شده است به طوری که بسیاری می گویند احتمال این پروژه چند ساله بسیار زیاد است. بخش خصوصی صنعت خودرو (همگی مرتبط با چینی ها) با در نظر گرفتن اتفاقات پایانی سال گذشته به ویژه تاکید پیشروان در مدیریت خودروسازان توسط بخش خصوصی، مشتری ایران خودرو و سایپا شده است. سهامداران

بهمن ماه سال گذشته بود که یکی از مقامات ارشد کشور در دیدار با تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی گفت: شنیده ام در برخی از شرکت هایی که دولت و بخش خصوصی شریک هستند، هرچند دولت سهم زیادی ندارد، اما مدیریت این است که در دست دولت است». به نظر من این منطقی نیست. باید از روش های قانونی استفاده کنند و به مردم و سهامداران اختیار بدهند، اما باید بر آنها نظارت شود.» رهبر انقلاب با اشاره به گلایه برخی سهامداران خصوصی خودروسازان بزرگ کشور – در نمایشگاه دستاوردهای ملی – درباره دخالت و نفوذ خودروسازان کشور اشاره کردند. دولت در امور خود (ایران خودرو و سایپا) با وجود داشتن سهام کمتر از بخش خصوصی.

تاکید رهبری بر رعایت حقوق سهامداران خصوصی شرکت ها در واقع به دنبال این پیام بود که امور شرکت های تحت مدیریت مشترک دولتی و خصوصی باید عادلانه و بر اساس قانون اداره شود و هر یک از سهامداران – از جمله دولت – باید در آن مشارکت داشته باشند. اینها به اندازه سهم خود اهمیت دارند. این پیام اکنون با انتخاب شعار «جهش در تولید با مشارکت مردمی» برای امسال و در نتیجه انگیزه بخش خصوصی واقعی برای خرید سهام دو خودروساز اصلی کشور، با قدرت و بیانی بیش از پیش منتقل شده است. بسیار بزرگتر است. و جدی تر از گذشته به عبارت دیگر، تاکید رهبری در سال گذشته بر رعایت حقوق سهامداران بخش خصوصی در مدیریت امور شرکتی، خودروسازان خصوصی را برانگیخت تا شانس خود را با خرید سهام ایران خودرو و سایپا و در دست گرفتن مدیریت آنها امتحان کنند و اکنون شعار امسال است. این انگیزه را نیز دوچندان کرده است.

سهام مشتریان چینی خودروسازان

تا پیش از این تنها مشتریان جدی خودروسازان بزرگ کشور، قطعه سازان بودند، اما اکنون خودروسازان یا مونتاژکنندگان بخش خصوصی و البته خودروسازان چینی که حضور ندارند، در ایران حضور دارند و شاید رقابت تنگاتنگ و سختی بین آنها وجود داشته باشد. آنها: خرید سهام غول های جاده ای باید شکل بگیرد. البته چینی‌ها در گذشته نیز علاقه‌مند به حضور در صنعت خودروسازی بخش دولتی ایران بوده‌اند و حتی در اواسط دهه 80 قرار بود با ایران خودرو جوینت ونچر تشکیل دهند. در آن زمان مذاکراتی بین ایران خودرو و شرکت چری انجام شد، شرکتی که در حال حاضر بازیگر اصلی چینی در بازار خودروی ایران است و با بزرگترین خودروساز خصوصی ایران یعنی مادره خودرو مشارکت دارد.

مذاکرات بسیار خوب پیش رفت و طرفین حتی محصول مشترک تولیدی خود را نهایی کردند و قرار بود کار در ایران خودرو آغاز شود. اما در دقیقه 90 که گمان می رفت همکاری ایران خودرو و چری قطعی شده بود، به بهانه اینکه چینی ها هنوز شایسته شراکت با خودروسازی ایران نیستند، از اجرای این مشارکت جلوگیری کردند. البته در آن زمان خودروسازان چینی عظمت امروز را نداشتند و تازه کار و تا حدودی شاگرد به حساب می آمدند، هرچند پیش بینی اینکه در آینده به یکی از بازیگران اصلی صنعت خودروسازی جهانی تبدیل شوند، کار سختی نبود. آن مشارکت به هر حال شکل نگرفت و حالا چرخ زمان به گونه ای چرخیده است که چینی ها قدرت و جرات خرید سهام خودروسازان بزرگ ایرانی را پیدا کرده اند. به همین دلیل به نظر می رسد امسال رقابت بین بخش خصوصی چینی و داخلی برای خرید سهام ایران خودرو و سایپا شدید باشد و باید منتظر ماند و دید آیا سیاست گذار اجازه می دهد تا این رقابت توسعه یابد یا خیر. روند طبیعی و حرکت رو به جلو؟

در هر صورت ممکن است سیاستگذار تصمیم بگیرد به نحوی سهام ایران خودرو و سایپا را بین خودروسازان بخش خصوصی و قطعه سازان تقسیم کند تا همه مدعیان سهمی داشته باشند. در حال حاضر آخرین اخبار حاکی از آن است که یکی از بزرگترین قطعه سازان کشور به زودی مدیریت این خودروساز بزرگ را بر عهده می گیرد و سهم خود را افزایش می دهد. به گفته منابع آگاه، دو خودروساز بزرگ دیگر یعنی سایپا و پارس خودرو نیز مشتریان چینی پیدا کرده اند. به نظر می رسد یکی از خودروسازان معروف چینی به نام چانگان تصمیم به خرید سهام پارس خودرو از زیرمجموعه های سایپا گرفته است. در نهایت سایپا مورد توجه برخی شرکت های خودروسازی بخش خصوصی نیز قرار گرفته است.

بنابراین در مجموع قطعه سازان داخلی، شرکت های چینی – در قالب خودروسازان بخش خصوصی ایرانی – و خودروسازان چینی که در کشور حضور ندارند، سه مشتری اصلی سهام ایرانیان از خودرو و سایپا هستند. احتمالا به صورت رسمی فروخته می شود اگر اتفاق خاصی نیفتد در این سال سهام غول ها را بخرید. با توجه به حضور چینی ها در بین مشتریان خودروسازان مطرح کشور، این سوال پیش می آید که آیا چینی ها با خرید سهام سایپا و پارس خودرو موافقت خواهند کرد؟ یا با ورود به عرصه خرید سهام ایران خودرو وارد رقابت با قطعه سازان داخلی می شوند یا شاید سوال دیگر این است که آیا واگذاری احتمالی سهام خودروسازان مطرح کشور به چینی ها ربطی به این موضوع دارد. توافقنامه همکاری جامع 25 ساله ایران و چین؟ اگر پاسخ مثبت است، آیا سیاستمدار زمین بازی را به گونه ای طراحی می کند که رقابت عادلانه ای برای خرید سهام ایران خودرو و سایپا بین مشتریان داخلی و چینی شکل بگیرد؟