عدالت آموزشی در ایران; از سراب تا واقعیت

اکوایران: بررسی آخرین گزارش مرکز پژوهش های مجلس از وضعیت عدالت آموزشی در ایران نشان می دهد که اکثر امکانات آموزشی کشور در دسترس دهک های ثروتمند جامعه است و دهک های کم درآمد کمتر به آن دسترسی دارند. .

اخبار اقتصادی، مرکز پژوهش های مجلس در یکی از آخرین گزارش های خود به تحلیل وضعیت عدالت آموزشی در ایران پرداخت. بر اساس این گزارش، دهک های بالا از سطح تحصیلات بهتری نسبت به دهک های پایین برخوردار هستند و این سطح تحصیلی بهتر در نهایت جوانانی را که از خانواده های ثروتمندتر هستند به سمت های شغلی و اجتماعی بالاتر سوق می دهد.

به عبارت دیگر، آمارها نشان می‌دهد که مقیاس عدالت آموزشی در ایران به نفع خانواده‌های با درآمد بالاتر متمایل شده و امکان دسترسی بیشتر به آموزش را برای جوانان ساکن در این خانواده‌ها ایجاد می‌کند.

درآمد بیشتر؛ تمایل به مطالعه بیشتر.

بررسی های آماری نشان می دهد که 27.2 درصد از جوانان ساکن در خانواده های کم درآمد دهک اول و دوم دارای تحصیلات دانشگاهی بوده اند. این در حالی است که این نرخ در دهک های سوم و چهارم به 38.9 درصد و در دهک های پنجم و ششم به 40 درصد می رسد. یعنی تا دهه ششم کمتر از نیمی از جوانان در دانشگاه تحصیل می کنند.

با افزایش درآمد خانوارها، جوانانی که در این خانواده ها زندگی می کردند تمایل بیشتری به تحصیل نشان دادند. میزان تحصیلات جوانان خانوار در دهه هفتم و هشتم 50.8 درصد و همین میزان برای دهه نهم و دهم 56.9 درصد بوده است. به عبارتی در ثروتمندترین گروه درآمدی کشور به ازای هر 100 جوان، حدود 57 نفر تحصیلات دانشگاهی داشته اند.

به عبارت ساده تر می توان گفت که تمایل به تحصیل در جوانانی که از خانواده های پردرآمد هستند بیشتر است و با کاهش درآمد خانوار، تمایل جوانان آنها به تحصیل در دانشگاه کاهش می یابد و به این ترتیب این جوانان بخش بزرگی از فرصت های شغلی آینده خود را از دست می دهند.

امتحان ثروتمندان

همانطور که گفته شد، جوانانی که در خانواده هایی با درآمد بالاتر زندگی می کردند، تحصیلات دانشگاهی بیشتری نسبت به سایرین داشتند و تمایل بیشتری به تحصیل از خود نشان دادند.

بررسی آمار کنکور سراسری نیز حاکی از آن است که افراد خانوارهای دهک نهم و دهم نسبت به سایر دهک ها رتبه کشوری بهتری را در کنکور سراسری به ثبت رسانده اند. بر اساس این آمار رتبه زیر 3000 کنکور که مربوط به دانشگاه های خوب کشور است، عمدتاً در اختیار جوانان خانوارهای پردرآمد است. بر اساس این آمار نسبت دهک های نهم و دهم درآمدی در رتبه های زیر 3000 برابر با 54 درصد است. این نسبت در دهه هفتم و هشتم معادل 1/21 درصد و در دهه پنجم و ششم 9/13 درصد بوده است. همچنین نسبت دهک سوم و چهارم بهترین کنکور 7.6 درصد و نسبت دهک اول و دوم (فقیرترین گروه درآمدی جامعه) 3.4 درصد بوده است.

یعنی در خانوارهای کم درآمد تمایل به دانشگاه کمتر است و از طرفی در بین کسانی که وارد دانشگاه می شوند احتمال قبولی در دانشگاه های خوب کشور کمتر است. اگر پذیرش در کالج های برتر کشور معیاری برای موفقیت آینده در نظر گرفته شود، جوانانی که در خانواده های کم درآمد زندگی می کنند شانس موفقیت کمتری نسبت به سایرین حتی پس از ورود به دانشگاه دارند.

بنابراین در گام اول جوانانی که در فقر زندگی می کنند به دلیل تمایل کمتر به دانشگاه، یک سری فرصت ها را از دست داده اند و در گام دوم در میان افرادی که در کنکور شرکت می کنند و به دانشگاه می روند، اکثرا آنها فرصت استفاده از دانشگاه های کشور را که ارائه می دهند از دست داده اند.

یک سوم جمعیت دانشگاه در دست افراد با درآمد بالا است

سومین بررسی آماری تاییدی بر دو آمار قبلی است. این پیمایش نسبت گروه های درآمدی در جامعه دانشجویی را ارزیابی کرده است. بر اساس این آمار 36.9 درصد از دانش آموزان کشور در دهک های 9 و 10 هستند که در محدوده بعدی دهک های 7 و 8 قرار دارند که 24.5 درصد از این جمعیت را تشکیل می دهند.

این روند نزولی در گروه درآمدی و مشارکتی ادامه دارد و در دهک های پنجم و ششم مشارکت کمتری معادل 17.7 درصد را تشکیل می دهند. همچنین مشاهده می شود که مشارکت دهک های سوم و چهارم جامعه دانش آموزی 13.8 درصد است. کمترین نسبت گروه های درآمدی در جامعه دانش آموزی مربوط به دهک های اول و دوم است و بر اساس داده ها، نسبت این گروه 7.1 درصد است. یعنی از هر 100 دانش آموز کشور تنها 7 نفر در رده خانوارهای کم درآمد قرار دارند.

این بررسی به خوبی نشان می دهد که وضعیت عدالت آموزشی در ایران به نفع طبقه ثروتمند است و همیشه کف ترازو به سمت آنها متمایل شده است. بنابراین می توان گفت با افزایش درآمد در کشور میل به تحصیل در دانشگاه و نمرات آزمون بهبود می یابد. در نتیجه، احتمال اشتغال و موفقیت در آینده برای جوانانی که در خانواده‌های پردرآمد زندگی می‌کنند بیشتر خواهد بود.

منبع اکو ایران