به گزارش اخبار اقتصادی، بررسی مراودات تجاری (کالاهای غیرنفتی) ایران در 11 سال گذشته حاکی از آن است که ارزش دلاری کالاهای صادراتی و وارداتی غیرنفتی، روند افزایشی داشته و در سال گذشته با ثبت یک رکورد، به بالاترین سطح خود طی مدت مورد اشاره رسیده است.
با توجه به جدیدترین داده‌های اعلام‌شده از سوی گمرگ، کل مبادلات تجاری ایران (مجموع صادرات و واردات) در سال گذشته، حدود 113 میلیارد دلار ثبت شده است. در این مدت ارزش صادرات غیرنفتی برابر با 53.17 میلیارد دلار بوده که رشد 10 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل پیدا کرده است. همچنین ارزش کالای وارداتی نیز به 59.66 میلیارد دلار رسیده که رشدی 12 درصدی را نسبت به این موقعیت رقم زده است. این موضوع سبب شد با بررسی آمار و ارقام اعلام شده به تحلیلی از عملکرد تجاری ایران طی 12 سال گذشته پرداخته شود.
روند افزایشی صادرات دلاری ایران در 11 سال اخیر
داده‌های اعلام‌شده نشان‌دهنده آن است که روند ارزش دلاری صادرات ایران به کشورهای مقصد، طی 11 سال گذشته با برخی نوسانات همراه بوده است. این روند از ابتدای سال 91 تا پایان سال 96 کاملا صعودی بوده و در سال 97 همزمان با اوج تحریم‌های بین‌المللی، ارزش دلاری صادرات ایران افت پیدا کرده و تا پایان سال 99 این روند کاهشی ادامه داشته است.
به باور کارشناسان، طی این مدت با توجه به جهش نرخ ارز، انتظار این بود که صادرات کالاها افزایش یابد، زیرا با کاهش ارزش اسمی پول کشور مبدا (ایران)، کالاهای داخلی برای خارجیان ارزان شده و قاعدتا تمایل آن‌ها به خرید از کشور ما باید افزایش یابد؛ با این حال تشدید تحریم‌ها یکی از مهمترین موانع رشد صادرات طی این مدت بوده است.
در ادامه مشاهده می‌شود طی دو سال گذشته صادرات کالاهای غیر نفتی به لحاظ دلاری با دو جهش متوالی با ثبت یک رکورد در سال 1401 به سقف خود طی بازه مورد بررسی رسیده است. در سال گذشته مجموع کالاهای صادراتی غیر نفتی حدود 53 میلیارد دلار ارزآوری داشته که نسبت به سال قبل خود 10 درصد رشد پیدا کرده است.
رشد 12 درصدی واردات در سال 1401
در این بررسی مشاهده می‌شود که روند واردات کالاهای غیرنفتی به ایران در مدت مورد مطالعه، نوسانات زیادی را ثبت کرده و با اوج و فرودهایی همراه بوده است؛ به گونه‌ای که پس از یک روند کاهشی، در سال 96 (سال قبل از اوج‌گیری تحریم‌ها) به سقف خود برخورد کرده و پس از آن مسیر نزولی را رقم زده است. علت این امر را می‌توان در افزایش تحریم‌ها و به دنبال آن جهش نرخ دلار جست‌وجو کرد. به عبارتی با افزایش نرخ ارز، واردات گران‌تر شده و این عمل برای متقاضیان کالاهای خارجی به‌صرفه نبوده است.
داده‌های گمرک نشان می‌دهد ارزش دلاری واردات کالاها در دو سال اخیر رشد چشمگیری داشته و در سال 1401 با رشد 12 درصدی نسبت به سال قبل، بیش از 59 میلیارد دلار به ثبت رسیده است. این رقم بالاترین مقدار واردات غیر نفتی در 12 سال گذشته بوده است. در کنار بررسی این موضوع، می‌توان تحلیلی از روند وزنی حجم واردات و صادرات ارائه کرد.
مقایسه حجم وزنی واردات و صادرات کالاهای غیرنفتی ایران
بررسی حجم مراودات تجاری کالاها (بدون احتساب نفت) به لحاظ وزنی روایت از این دارد که واردات کالاها طی 12 سال گذشته روند با ثباتی داشته و در سال 1401 مجموع حجم کالاهای وارداتی به بیش از 37 میلیون تن رسیده است. این رقم نسبت به سال قبل 9.7 درصد افت داشته است.
آمارها همچنین نشان می‌دهد روند وزنی حجم کالاهای صادراتی از پایان سال 91 تا پایان سال گذشته با نوسانات بیشتری مواجه بوده است. در سال 98 حجم کالاهای صادر شده به لحاظ وزنی حدودا 134 میلیون تن برآورد شده که بالاترین میزان کالای صادر شده طی 12 سال گذشته محسوب می‌شود ولی در ادامه روند نزولی پیدا کرده است.
محاسبات صورت گرفته نشان می‌دهد در سال گذشته، صادرات کالاهای غیرنفتی به لحاظ وزنی حدود 122 میلیون تن برآورد شده و نسبت به سال قبل تغییر چندانی را رقم نزده است.
از مقایسه روند وزنی کالاهای وارداتی و صادراتی به وضوح مشاهده می‌شود اختلاف وزنی بین کالاهای صادراتی و وارداتی طی 12 سال گذشته افزایش یافته است. به عقیده کارشناسان، افزایش نرخ ارز طی سال‌های اخیر موجب شده حجم کمی از کالاها را گران‌تر وارد کرده‌ایم و در مقابل، حجم زیادی از کالاها را ارزان‌تر صادر کرده‌ایم.
