گفتنی است برخی منتقدان، ادعا می کنند که افزایش قیمت برخی خودرو ها در بازار آزاد دلایل دیگری دارد و اساسا خبر عرضه ی خودرو در بورس کالا، دلیل اصلی افزایش قیمت خودرو در بازار آزاد نیست. در این گزارش قصد داریم تا به واکاوی و بررسی صحت ادعاهای مطرح شده بپردازیم.
۱- دلیل اولی که برخی برای توقف روند نزولی قیمت خودرو در بازار عنوان می کردند، وضع تعرفه ی ۱۷۱ درصدی برای خودرو های وارداتی بود. لازم به ذکر است که وضع تعرفه ی ۱۷۱ درصدی صرفا برای خودرو هایی با حجم موتور بالای ۳۰۰۰ سی سی است که اساسا واردات این خودرو ها حدود یک دهه است که ممنوع است، بنابراین وضع تعرفه ی ۱۷۱ درصدی برای خودروهایی که اساسا حدود یک دهه است اجازه ی وادرات ندارند، نمی تواند به عنوان عاملی برای افزایش قیمت خودروهای مونتاژ داخل تلقی شود. از طرفی در تعرفه گذاری خودروهای کارکرده وارداتی، خودور هایی هستند که تعرفه ی واردات آن ها حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد است و بسیار خودرو های مقرون به صرفه ای به نظر می رسند. در ضمن ذکر این نکته هم الزامی است که حتی واردات خودروهای کارکرده با حجم ۳۰۰۰ سی سی با تعرفه ی ۱۷۱ درصدی نیز، قیمت پایین تری از قیمت برخی خودروهای مونتاژی در داخل کشور خواهند داشت.
۲- دیگر نکته ای که باید یادآور شد این است که واردات خودروهای کارکرده، طبیعتا سبب افزایش عرضه خودرو در بازار خواهد شد و با توجه به اینکه قیمت تمام شده ی خودرو ها از نرخ های فعلی پایین تر است، بنابراین بازهم انتظار کاهش قیمت خودرو، انتظار بسیار منطقی تری نسبت به افزایش قیمت ها است.
۳- برخی افزایش قیمت خودرو در چند روز گذشته را به دلیل افزایش بسیار جزئی نرخ ارز در بازار آزاد عنوان میکردند و اعتقاد داشتند که افزایش جزئی نرخ ارز، دلیل اصلی توقف روند نزولی قیمت خودرو در بازار آزاد بوده است. در پاسخ به این افراد ذکر دو نکته الزامی است:
یک) اساسا نرخ ارز در بازار آزاد پس از شوک ریزشی که توام با هیجان بود، به سرعت آرام شد و در محدوده ی مشخصی تثبیت شد. مشخص است ریزش هیجانی و پنیک بازار ارز که در حد چند ساعت و بسیار موقتی بود، معیار نرخ گذاری برای فعالان بازار خودرو قرار نمی گیرد و روند کلی نرخ ارز است که مدنظر و مورد اتکا است.
دو) همچنین نکته ی دوم این است که اگر فرض کنیم نرخ ارز غیر رسمی مجددا به نرخ ماه های قبل (حدود ۵۰ هزار تومان) برگشته است یعنی رشدی حدود ۳ تا ۴ درصدی را تجربه کرده و این در حالی است که بررسی میدانی قیمت خودروی دیگینیتی در همان روز ها حاکی از رشدی ۱۵ درصدی است. لازم به ذکر است دقیقا هفته ی قبل از اعلام خبر عرضه ی این خودرو در بورس کالا، دقیقا نرخ ارز در بازار غیر رسمی در همان حدود ۵۰ هزار تومان بود (قبل از ریزش) اما خودروی مذکور دقیقا با قیمتی ۱۰ درصد پایین تر معامله می شد.
۴- عده ای آزاد سازی پول های بلوکه شده که در طرح عرضه خودرو در سامانه یکپارچه شرکت بودند را به عنوان عامل افزایش تقاضای خوردو در بازار آزاد و متعاقبا افزایش قیمت خودرو ها معرفی می کنند. اگرچه این دلیل نسبت به سه دلیل بالا دلیل منطقی تری به نظر می رسد اما نکته ای که در اینجا باید به آن اشاره کرد، آغاز روند افزایشی قیمت خودرو دقیقا دو روز قبل از آزاد سازی پول های بلوکه شده است که سرانجام با سرازیری این پول ها به بازار خودرو شیب افزایش قیمت خودروها کمی بیشتر شد. ( لازم به ذکر است برخی از پول های بلوکه شده دیرتر از تاریخ مقرر شده آزاد شدند).
۵- آخرین نکته ای که به نظر می رسد همچنان عرضه ی خودرو در بورس کالا را برای خودروسازان جذاب نگه می دارد، افزایش نهایی قیمت خودرو ها و سود بیشتر کارخانه های خودروسازی است. همانطور که شاهد بودیم، گروه بهمن در فروش دوم سامانه یکپارچه هیچ خودرویی را برای فروش ارائه نکرد و بعد از چند روز (بعد از اتمام فروش خودرو در سامانه یکپارچه) خبر عرضه ۶۰۰ خودرو توسط گروه بهمن در بورس در رسانه ها منتشر شد.
در پایان گفتنی است، در شرایطی که وزارت صمت با همکاری بانک مرکزی توانسته اند، به هر طریقی تقاضای کاذبی که صرفا به دنبال سود از دلالی خودرو بودند را مدیریت کنند و قیمت بازار آزاد خودروها در حال نزدیک شدن به قیمت کارخانه ی آن ها است، نباید اجازه داد تا ساز و کار های رنگ باخته و امتحان پس داده مجددا به عاملی برای التهاب بازار خودرو تبدیل شود.
