نرخ نیما در مثلث بانک مرکزی، مجلس و دولت: آیا روند نزولی قیمت دلار واقعی و نیمایی متوقف می شود؟

کد خبر : 44790
۱۰ مهر ۱۴۰۳ - ۲۱:۲۴

اکوایران: در روزهای اخیر، سه چهره اصلی درباره نرخ سود چندگانه دلار صحبت کردند. ناهماهنگی فرزین با صحبت های همتی و قالیباف بازارها را سردرگم کرد.

رئیس شورای اسلامی، وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی امروز در خصوص ارزهایی که مورد توجه اهالی بازار سرمایه و ارز قرار گرفت و آنها را در مثلث این اظهارات بلاتکلیف گذاشت، اظهار نظر کردند. دیدبان در این گزارش به تاثیری که بررسی این نظرات بر اقتصاد، بازار ارز و سرمایه دارد می پردازد.

قالیباف مخالف نظام پولی چند نوع است

محمدباقر قالیباف رئیس شورای اسلامی در نشست علنی امروز ۱۹ مهرماه از ارز چندنوعی انتقاد کرد. وی گفت: مشکلی که در بحث پولی داریم زخم کهنه ای است که از دهه 70 ادامه داشته است. نرخ ارز 28000 و 500 تومانی گفت: قطعا همه ما ارز چندنوعی را به معنای پنج نرخی بودن قبول نداریم.

اقتصاددانان مدت‌هاست که از چند برابر شدن ارز انتقاد می‌کنند، مشکلی که دولتمردان نیز از آن آگاه هستند، اما تاکنون کاربرد آن به رضایت اقتصاددانان و مسئولان نرسیده است. اکثر اقتصاددانان از تک نرخ ارز شناور برای تعیین نرخ ارز حمایت می کنند.

در ایران به دلیل تاثیر بالای تنش‌ها و انتظارات سیاسی بر بازار ارز، نرخ ارز تک نرخی اگرچه ایده‌آل نهایی است، اما حداقل در کوتاه‌مدت با مشکلاتی در سیاست‌های اقتصادی و تخصیص‌های کلان مواجه خواهد شد. مدت به همین دلیل است که اکثر سیاستمداران از این موضوع اجتناب می کنند.

بنابراین احتمالاً نظر رئیس مجلس این است که نظام ارز تک نرخی را برای بازار ارز اجرا نکند، بلکه فقط می خواهد نرخ ارز را کاهش دهد. اگر منظور رئیس مجلس این بود، نگاهش به سیاست وزیر اقتصاد نزدیکتر است. به طور کلی، کاهش نرخ دلار و نزدیک‌تر کردن آن‌ها به یکدیگر، چشم‌اندازی برای رشد اقتصادی و بازار ایجاد می‌کند.

اصلاحات تعرفه ای محمدرضا فرزین و نیما منطقی است

محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه ارزی که بانک مرکزی تخصیص می دهد برای واردات کالاهای سرمایه ای و مواد اولیه تولیدی است، گفت: این نظر وجود دارد که اگر قیمت ارز افزایش پیدا کند، صادرات. افزایش خواهد یافت که تصور درستی نیست زیرا یکی از سیاست های اساسی ما باید کنترل نرخ ارز باشد، از ابتدای سال تاکنون قیمت این ارز از حدود 41 هزار تومان به بالاتر رفته است. 46 هزار تومان یعنی تحت تاثیر متغیرهای اساسی تغییراتی در نرخ ارز ایجاد کرده ایم.

بازاری ها اظهارات فرزین را با همتی و قالیباف مقایسه کردند و از صحبت های او مشخص می شود که او مخالف ادامه افزایش نرخ دلار است.

پویایی چند نرخ ارز

با افزایش نرخ دلار نیما می توان هم قیمت کالاهای صادراتی و هم قیمت کالاهای وارداتی رشد کرد. رشد ارزش صادرات باعث تشویق تولیدکننده و صادرکننده و تقویت تولید می شود، اما از سوی دیگر رشد قیمت کالاهای وارداتی می تواند خود را به صورت تورم و فشار بر مصرف کننده نشان دهد.

برخی معتقدند مخالفت بانک مرکزی با افزایش بیشتر نرخ دلار ناشی از جنبه مصرف کننده این معادله است. به عبارت دیگر بانک مرکزی نمی خواهد با افزایش نرخ دلار تورم را در کوتاه مدت افزایش دهد. اما صادرکننده ای که محصولات خود را با نرخ ارز کمتر از بازار بفروشد، درآمد و قیمت تمام شده محصولات کمتر از ارزش واقعی آنها خواهد بود. به عبارت دیگر باعث کاهش کارایی و جذابیت تولید برای تولیدکنندگان می شود.

نکته دیگر تفاوت بین نرخ اسمی و واقعی دلار این است که در اکثر بازارها وقتی محصول زیر قیمت تعادلی فروخته می شود، تقاضای آن افزایش می یابد. این دلیل بسیاری از موارد قاچاق معکوس در کشور ما است. به عنوان مثال داروها با تخصیص ارز با قیمت بسیار کمتری نسبت به کشورهای همسایه به دست مصرف کنندگان ایرانی می رسد و همین امر باعث جذابیت قاچاق آنها به خارج از کشور می شود. بهترین نمونه آن در قاچاق بنزین و گازوئیل مشهود است.

بنابراین در مجموع کنترل اجباری نرخ ارز و کالا برای تولید مضر است و باعث افزایش واردات و هدر رفت منابع ارزی می شود. در چنین شرایطی اگرچه ثبات اقتصادی برای مدت کوتاهی حفظ می‌شود و قیمت‌ها در بازار ارز و کالا برای مدتی تثبیت می‌شود، اما به دلیل قوی‌تر بودن واردات نسبت به صادرات، درآمد ارزی ذخایر غیرنفتی کاهش می‌یابد و ارز. بازار در معرض تکانه های ناگهانی است.

در بازارها، کنترل اجباری نرخ دلار، سودآوری شرکت های بورسی را کاهش می دهد و بنابراین تاثیر آن بر بازار سرمایه نیز منفی است. اما تا زمانی که منابع ارزی برای کنترل قیمت ها در دسترس باشد، نرخ تورم و قیمت دلار نوسان کمتری خواهد داشت.

تفاوت فعلی نرخ دلار آزاد و نیما منطقی نیست

عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد چندی پیش گفته بود که اختلاف قیمت سکه نیمایی و آزاد باید به حدی برسد که توجیه داشته باشد، اکنون این تفاوت موجه نیست و بسیار زیاد است.

به نظر می رسد نرخ ارز بهینه از دیدگاه آقایان همتی و فرزین متفاوت است.

منبع اکو ایران